मानिसको पहिचान !

महाभारत युद्धको अन्त्य पछि बाँचेका मध्ये विदुर पनि एक थिए । आफ्नो ज्ञान र सीपले नै उनी महाभारतको युद्धबाट आफूलाई टाढा राख्न सफल भए । युद्ध समाप्त भएपछि उनी युधिष्ठिरको महासचिव नियुक्त भए । विदुरका नीतिहरू शुक्राचार्य र आचार्य चाणक्यका नीतिहरू जस्तै प्रसिद्ध मानिन्छन् । उनले समय समयमा धृतराष्ट्रलाई धेरै उदाहरण दिएर सही बाटो देखाउने प्रयास गरे । एक श्लोकको माध्यमबाट विदुरले धृतराष्ट्रलाई केही मानिसको अवस्थालाई जनाउँदै मानिसले कस्तो व्यवहार गर्नुपर्छ भन्ने कुराको व्याख्या गरेका छन् ।

षडेते ह्यमान्यते नित्यं पूर्वोपकारीनम् ।
आचार्य शिक्षाः शिष्यः कृतदारश्च मातरम् ।
नवम् निस्तिरनाकान्तरा अतिश्र्च डाक्टरम् ।

गुरुको अपमान

विदुरजीले भनेका छन्, शिक्षा लिएपछि शिष्यले गुरुको अपमान गर्छ । जबसम्म उसले आफ्नो गुरुबाट शिक्षा लिन्छ, तबसम्म उसले उनीहरूलाई सम्मान गर्छ । जब उसलाई लाग्छ कि अब गुरुसँग दिनको लागि केही छैन, उसले त्यही गुरुको अपमान गर्छ जसबाट पूर्ण ज्ञान प्राप्त गरेको छ । शिक्षा लिएपछि कौरवहरूले गुरु द्रोणाचार्यको धेरै पटक अपमान गरे, यो यसको उदाहरण हो ।

भगवानभन्दा ठुलो आमा

विदुरजीका अनुसार मानिसको जीवनमा भगवानभन्दा आमाको स्थान उच्च हुन्छ । आमा सधैं बच्चाहरूको साथमा रहनुहुन्छ र उनीहरूको रक्षा गर्नुहुन्छ । भगवान सधैं बच्चाहरुसँग हुन सक्दैनन् । यही कमीलाई पूरा गर्नको लागि भगवानले आमालाई सृष्टि गर्नुभएको हो । आमाले आफ्नो बच्चाको हरेक जिद्द पूरा गर्छिन् र उनको लागि सबैभन्दा ठूलो खतरा आफैंले बोक्छिन् । सन्तानको बिहेपछि श्रीमतीलाई बढी ध्यान दिन्छन् र उसको जीवनमा आमाको प्रभाव कम हुँदै जान्छ । विवाहपछि आमाको इज्जत पनि घट्छ ।

मतलबी मानिसहरूको पहिचान
यदि कुनै व्यक्तिको काम अड्किएको छ र कसैले उसलाई मद्दत गरिरहेको छ भने, उसले काम पूरा नभएसम्म उसलाई पछ्याइरहन्छ । काम सकिएपछि उसले त्यो व्यक्तिलाई बिर्सन्छ । कतै भेटिए पनि नचिनेको जस्तो व्यवहार गर्छ । त्यस्ता मानिसहरु निन्दनीय हुन्छन् । उहाँ आफ्नो कामको लागि मात्र मानिसहरूलाई सम्झन्छन् ।

बिरामी परेसम्म डाक्टरसँगको सम्बन्ध

रोगी पुरुषले रोग नलागेसम्म चिकित्सकको सल्लाह मात्र मान्छन् । रोग निको भइसकेपछि डाक्टरलाई धन्यवाद समेत भ । बिरामी हुँदासम्म उनी समयमै डाक्टरकहाँ पुग्छन् र उनको हरेक कुराको कदर गर्नेछन् । ठीक गरेपछि, डाक्टरको सही शब्द पनि उसलाई नराम्रो लाग्न थाल्छ