साउदी अरबको सिनेमा शक्ति बढ्दै

यस पटक साउदी अरेबियाले कान्स फिल्म फेस्टिभलमा धेरै प्रभावका साथ भाग लियो । यसको सांस्कृतिक शक्ति बढिरहेको छ र यो परिवर्तन भइरहेको देखाउन चाहन्छ ।

सुपरमोडेल स्टार नाओमी क्याम्पबेलसँग गत हप्ता कान्स फिल्म फेस्टिभलको रातो कार्पेटमा हिँड्ने व्यक्ति सिनेमा उद्योगका सबैभन्दा शक्तिशाली व्यक्तिहरू मध्ये एक हुन् र उनी पाँच वर्ष अघिसम्म सिनेमा प्रतिबन्धित देशका हुन् । 

३६ वर्षीय मोहम्मद अल टर्की साउदी अरेबियाको रेड सी फिल्म फाउण्डेशनका प्रमुख हुन्। कान्समा प्रदर्शन गरिएका विश्वका केही ठूला चलचित्रहरूको पोस्टरमा उनको नाम छ ।

रेड सी फिल्म फाउन्डेसन दुई वर्षअघि स्थापना भएको थियो। यसको आफ्नै वार्षिक चलचित्र महोत्सव पनि छ । यस वर्ष कान्स फिल्म फेस्टिभलमा आधिकारिक रूपमा छनोट भएका आठ लगायत १६८ चलचित्रलाई अहिलेसम्म यसले आर्थिक सहयोग गरेको छ । त्यसमध्ये ‘जीन डु ब्यारी’ पनि महोत्सवको ओपनिङ फिल्म थियो । यो फ्रान्सका राजा लुइस XV को प्रेममा परेकी फ्रान्सेली यौनकर्मीको कथा हो। लुइसको भूमिका जोनी डेपले खेलेका छन्।

परम्परा बाहिर

फाउन्डेसनले बनाएका अन्य धेरै फिल्महरू छन् जसको कथा साउदी अरबको परम्परासँग मेल खाँदैन। उदाहरणका लागि, ट्युनिसियाली केटीहरूको धार्मिक कट्टरतामा आधारित ‘चार छोरीहरू’ वा ‘गुडबाय जुलिया’, सुडानमा आफ्नो अति रूढीवादी पतिको सामना गरिरहेकी महिलाको कथा।

रेड सी फिल्म फाउन्डेसनका निर्देशक इमाद इस्कन्दर भन्छन्, ‘हामीले अन्य संस्कृतिलाई सम्मान गर्न सिकेका छौं।’ फाउन्डेसनले अरबी र अफ्रिकी फिल्म निर्माताहरूमा ध्यान केन्द्रित गरिरहेको छ। यद्यपि, यसको दृष्टिकोण एकदम लचिलो देखिन्छ किनकि जीन डु ब्यारीका निर्देशक, माइभेन, एक फ्रान्सेली हुन्, जबकि उनका बुबा अल्जेरियन मूलका थिए।

साउदी परिवर्तन हुँदैछ

साउदी युवराज मोहम्मद बिन सलमान सत्ताको केन्द्रमा आएपछि साउदी अरबमा कलाप्रतिको दृष्टिकोण धेरै परिवर्तन भएको छ। संगीत, फेसन र खेलकुद जस्ता देशमा पहिले उल्लेख गर्न पनि अशोभनीय मानिने क्षेत्रमा अरबौं डलर खर्च भइरहेको छ।

यद्यपि, ह्युमन राइट्स वाच भन्छन् कि यी सबै मानव अधिकारको कमजोर रेकर्ड ढाक्नका लागि गरिएको हो र साउदी अरबमा “नागरिक संस्थाहरूको दमन, असन्तुष्टहरूको उत्पीडन र महिलाहरूको शोषण” जारी छ।

इस्कन्दर भन्छन् कि यो सबै केहि लुकाउन को लागी भइरहेको छ, यो कुराले उनलाई दुखी बनाउँछ । उनी भन्छन्, ‘हामीकहाँ आउनुहोस्, साउदी अरेबियालाई चिन्नुहोस् र हाम्रो बारेमा कुरा गर्नुहोस् । वर्षौंको युद्ध र बहसपछि पश्चिम आज यो स्थानमा पुगेको छ। हामी ९० वर्षका मात्रै छौं । धैर्य गर ।’

विभिन्न क्षेत्रमा सुधार देखिने र जनताको समर्थन पनि पाइरहेको तथ्य पनि छ । राजतन्त्र रातारात उदार नहुने अधिकारीहरू बताउँछन् । तर साउदी अरेबियाले आफ्नो छवि सुधार्ने प्रयास गरिरहेको छ र त्यो सफल भएको देखिन्छ। कान्स निर्देशक थियरी फ्रेमेउले रेड सी फाउन्डेशनको प्रयासको प्रशंसा गरे। ‘साउदी अरब परिवर्तन हुँदैछ,’ उनी भन्छन् ।

कान्स फेस्टिभलमा यस्ता विज्ञापन राखिएको थियो जसमा फिल्म निर्माताहरूलाई साउदी अरबमा फिल्म बनाउन आमन्त्रित गरिएको थियो। देशको आफ्नै मंडप पनि थियो, जहाँ युवा स्वदेशी निर्देशकहरूको काम प्रदर्शन गरिएको थियो ।

अन्य देश पनि सक्रिय छन्

‘प्रत्येक वर्ष साउदी अरेबियाले ठूलो ठाउँ र थप सुविधाहरूको माग गर्दछ,’ कान्स फिल्म मार्केटका प्रमुख गुइलाउम इस्माइल भन्छन्।

वैसे, साउदी अरेबिया एक मात्र खाडी देश होइन जसले सिनेमामा यति धेरै लगानी गरिरहेको छ। यसको प्रतिद्वन्द्वी कतारले पनि यस दिशामा तीव्र गतिमा प्रगति गरिरहेको छ । यस वर्ष कान्समा कतारको पैसा लगानी भएको १३ वटा चलचित्र छन् । तीमध्ये तीन जना कान्सको आधिकारिक प्रतियोगितामा छन् । मध्यपूर्वसँग प्रत्यक्ष सम्बन्ध नभएका केही छन् ।

‘हामी धेरै फ्रेन्च फिल्महरू बनाउँछौं। हामी एक खोलमा बस्न चाहँदैनौं । हामी हाम्रा फिल्म निर्माताहरूले अन्य क्षेत्र र अन्य फिल्म निर्माताहरूसँग सञ्चार र काम गरेको चाहन्छौं,’ दोहा फिल्म इन्स्टिच्युटका सीईओ फात्मा हसन अलरेमाइही भन्छिन् ।

कतारको साँस्कृतिक प्रभाव बढाउनका लागि यो लगानी गर्न लागिएको अलरेमाइहीलाई कुनै संकोच छैन । उनी भन्छिन्, ‘कसलाई यो चाहँदैनरु अमेरिकाले हलिउडका चलचित्रहरूसँग त्यसो गर्छ। कम्तिमा हामी जे विश्वास गर्छौं त्यही गर्छौं र अझै पनि आफ्नो पहिचान कायम राख्छौं ।’-DW