याेग : महिलामा अल्जाइमरको जोखिम कम

काठमाडाैं । महिलामा हुने अल्जाइमर तथा स्मरणशक्ति घट्ने जस्ता रोगलाई योगाभ्यासबाट निको पार्न सकिने एक अमेरिकि अध्ययनले देखाएको छ । युनिभर्सिटी अफ क्यालिफोर्निया, लस एन्जलस (यूसीएलए)का शोधकर्ताहरूले पत्ता लगाए अनुसार जसरी एमआरआई प्रयोग गरेर मस्तिष्कका क्षेत्र र उप-क्षेत्रमा हुने गतिविधिहरुलाई मापन गर्न सकिन्छ, त्यसरी नै ‘कुण्डलिनी योग’ ले तनावबाट प्रभावित मस्तिष्कको क्षेत्रमा हुने गतिविधिलाई कम गर्न सक्छ र यसले स्मरणशक्तिलाई तीखा बनाउँछ ।

अल्जाइमर रोगको जर्नलमा अनलाइन प्रकाशित अध्ययनमा अनुसन्धानकर्ताहरूले सिकाइ र स्मरणका लागि महत्त्वपूर्ण मस्तिष्कको क्षेत्र हिप्पोक्याम्पसको उप-क्षेत्रहरूमा जडानमा मेमोरी वृद्धि प्रशिक्षण ९ःभ्त्० दृष्टिकोणको तुलनामा योगको प्रभावहरूको अध्ययन गरेका थिए । एमईटीले ती प्रविधिहरू मार्फत मेमोरी सुधार गर्न मौखिक तथा दृश्य प्रविधिहरू प्रयोग गर्दछ।

मनोचिकित्सक तथा लेट(लाइफ, मूड स्ट्रेस एवं वेलनेस रिसर्च प्रोग्रामकि निर्देशक डा। हेलेन लभ्रेत्स्कीका अनुसार ‘कुण्डलिनी योगु प्रशिक्षणले तनाव(सम्बन्धित हिप्पोक्याम्पल कनेक्टिभिटीलाई राम्रो सँग लक्षित गर्दछ, जबकि एमईटीले संवेदी(एकीकरण उप-क्षेत्रहरूलाई लक्षित गर्छ । हिप्पोक्याम्पसले राम्रो स्मरण शक्तिलाई समर्थन गर्ने क्षेत्रहरूलाई अझ राम्रो लक्षित गर्न सक्छ।

यो अध्ययनमा २२ जना सहभागी थिए जो अल्जाइमरको जोखिममा योगको प्रभाव अध्ययन गर्ने ठूलो स्वतन्त्र नियन्त्रित परीक्षणको भाग थिए । यसमा ११ जना योग सहभागीको औसत उमेर लगभग ६१ थियो, जबकि एमईटी समूहमा यो लगभग ६५ वर्ष थियो । उनीहरु सबैले गत वर्ष स्मरणशक्तिमा कमी आएको रिपोर्ट गरेका थिए। उनीहरूमा हृदयघातको जोखिम पनि बढेको थियो जसले अल्जाइमर रोगको जोखिम पनि बढाउन सक्छ । सत्रहरू योग र एमईटी दुवै समूहमा १२ हप्ता चल्यो, प्रत्येक हप्ता ६० मिनेटको व्यक्तिगत प्रशिक्षण सत्रका साथ ।

ुकुण्डलिनी योगु तालिमलाई ध्यानका रूपमा क्रियामा समर्थन गरिएको थियो। परिणामहरूका आधारमा अनुसन्धानका लेखकहरूले भनेका छन्- योग प्रशिक्षणले तनावबाट प्रभावित हिप्पोक्याम्पल उप(क्षेत्रको कनेक्टिभिटीलाई अझ राम्रोसँग लक्षित गर्न सक्छ, जसले स्मरणशक्ति बढाउन मद्दत गर्दछ । लावरेत्स्की भन्छिन् महत्वपूर्ण कुरा के हो भने यो अध्ययनले मस्तिष्क स्वास्थ्यका लागि योगको फाइदालाइ समर्थन गर्दछ विशेष गरी महिलाहरू जो उच्च तनाव वा स्मरणशक्ति हानिबाट पीडित छन्। योग आसनहरू वृद्धहरूका लागि आदर्श हो ।

यो अध्ययनले के देखाउँछ भने यी योग अभ्यासहरू प्रायः तनाव अनुभव गर्ने महिलाहरूका लागि विशेष फाइदाजनक हुन सक्छ । हिप्पोक्याम्पल कनेक्टिभिटी तथा मेमोरीमा योग र एमईटीको लाभकारी प्रभावहरू स्पष्ट गर्न भविष्यमा ठूलो अध्ययन आवश्यक पर्ने अनुसन्धानकर्ताहरूले बताएका छन् ।

एपी