जलवायु परिवर्तनले ध्वस्त हुँदै छन् श्रीलंकन तट

काठमाडाैं । जलवायु परिवर्तनले श्रीलंकाको तटलाई बर्बाद गरिरहेको छ । लाखौं मानिस यी तट नजिक बस्छन् र ती सबै चरम मौसमी घटनाहरूको जोखिममा छन् । श्रीलंकाको इरानभिलाका बासिन्दा दिलरुवासन कुमारा आफ्नो घरको भग्नावशेषमा बसेर समुद्रतिर हेरिरहेका छन् । उनको समुद्र तटको घर समुद्रको कटानका कारण भत्किएको हो । श्रीलंका लामो समयदेखि कटानको समस्याबाट ग्रस्त छ ।

श्रीलंकाको पश्चिमी तटमा अल्पकालीन कटानको दर शून्यदेखि तीन मिटर प्रति वर्ष रहेको अध्ययनहरूले देखाएका छन । २०५० सम्म यो संख्या उल्लेखनीय रूपमा बढ्न सक्छ र यो प्रति वर्ष ४ देखि ११ मिटरसम्म पुग्न सक्छ । यस्तो अवस्थामा वार्षिक औसत सात मिटरसम्म कटान हुनेछ । २१०० मा यो कटानको दर १० – ३४ मिटर हुनेछ र औसत प्रति वर्ष १७ – ३४ मिटर हुनेछ । अचानक संकट गत महिनाको एक रात, मेरो छोरा शौचालय गए र अचानक मैले उनको चिच्याएको सुनें, हाम्रो घर समुद्रमा जाँदैछ ! राजधानी कोलम्बोबाट ८० किलोमिटर टाढा इरानभिलामा जन्मिएका ५८ वर्षीय माछुवारा फर्नान्डोको कुरा हो यो ।

संयुक्त राष्ट्रसङ्घको जलवायु विज्ञान निकाय आईपीसीसीका अनुसार सबै तल्लो तटीय क्षेत्रका लागि समुन्द्री सतह वृद्धिसँग सम्बन्धित जोखिम बढि छ । यो शताब्दीको अन्त्यसम्ममा ठूलो कदम चालिएन भने यसमा उल्लेख्य रूपमा बृद्धि आउनेछ । फर्नान्डो भन्छन् – मैले देखेको छु कि मेरो घरको भाग पहिले नै समुद्रले खाइसकेको थियो र मेरो छोरा हाम्रो कमोड बोकेर पानीबाट बाहिर निस्किरहेको थियो । अहिले तटमा रहेको उनको पुरानो घरको भग्नावशेष मात्र बाँकी छ , सबै समुन्द्रमा बिलिन भइसकेको छ । तट नजिक उठने छालहरू ढुङ्गाले बनेको अवरोधमा ठोक्किरहेका छन्, जसले गर्दा कटान केहि ढिलो भैरहेको छ । इरानाभिला नजिकै सञ्चालित समुन्द्रबाट जमिन लिने आयोजनाका कारणले कटान बढेको स्थानीयको भनाइ छ ।

उनीहरुका अनुसार पछिल्लो तीन वर्षमा समुद्र तट केही सय मिटर भित्र आएको छ । जीविकोपार्जन नष्ट रञ्जित सुनिमल फर्नान्डोकी श्रीमती ज्याकिन्था इरानभिलास्थित आफ्नो अस्थायी घरमा बसिरहेकी छिन् । श्रीलंकाको यो तट १६२० किलोमिटर लामो छ । पर्याप्त प्राकृतिक स्रोतहरूका कारण यसले लाखौं मानिसको जीवनयापनलाई सहज बनाएको छ। यद्यपि अहिले तटीय कटानबाट सबै समस्यामा परेका छन् ।

देशमा इरानभिला मात्र कटानबाट त्रसित छैन यो क्षेत्रमा माछा मार्ने धेरै साना गाउँहरू पनि उस्तै छन् । एक मछुवारा भन्छन्, – भविष्यमा के हुन्छ थाहा छैन तर मैले आफ्नो विश्वास गुमाएको छैन। श्रीलंकाको तटीय जिल्लाहरूमा करिब ११.३ मिलियन मानिस बस्छन् । प्रचुर प्राकृतिक स्रोत र त्यसबाट प्राप्त सामाजिक तथा आर्थिक लाभका कारण विगतका दशकहरूमा तटीय क्षेत्रमा उल्लेख्य विकास र सहरीकरण भएको छ , घरहरू थुप्रिएका छन् । कटानका कारण जमिनबाट समुन्द्रमा लगिएका ढुङ्गालाई गाउँलेहरुले समुन्द्रमा ओरालेर फिर्ता ल्याइरहेका छन् । वर्तमान अवस्था चिन्ताजनक छ, तर यो क्षेत्रको भविष्य अझ खराब हुन सक्छ ।