शिवको प्रिय महिना साउन, तर किन ?

भगवान् शिव जन्मिएका होइनन् स्वयं उत्पति भएका हुन् भन्ने मान्यता छ । तर उत्पत्तिको विवरण पुराणहरूमा पाइन्छ । विष्णु पुराणका अनुसार, ब्रह्मा भगवान् विष्णुको कमल नाभीबाट जन्मिएका थिए भने शिव विष्णुको निधारको तेजबाट उत्पन्न भएको हो भनिएको छ ।

विष्णु पुराणका अनुसार शिव निधारको चमकको कारण सधैं योगमुद्रामै रहन्छन् । श्रीमद् भागवतका अनुसार, एकपटक जब घमण्डीले घेरिएका भगवान् विष्णु र ब्रह्माले आफूलाई आफू श्रेष्ठ हुँ भनेर दाबी गरिरहेका थिए, तब भगवान् शिव जलिरहेको स्तम्भबाट देखा परे ।

विष्णु पुराणमा वर्णन गरिएको शिवको जन्म कथा भगवान् शिवको एक मात्र बच्चा रूप हो । यसअनुसार ब्रह्मालाई बच्चा चाहिएको थियो । उनले यसका लागि तपस्या गरे । जब ब्रह्माले बच्चालाई रुने कारण सोध्यो, उसले निर्दोष जवाफ दिए कि उसको कुनै नाम छैन, त्यसैले ऊ रोइरहेको छ ।

यसकारण साउन महिना शिवलाई प्रिय !
पौराणिक मान्यताअनुसार, साउन महिनालाई भगवान् शिव, भगवान्‌हरूको महिनाका रूपमा मानिन्छ । यस सम्बन्धमा एउटा पौराणिक कथा छ कि जब सनत कुमारहरूले महादेवलाई साउन महिनाको प्रेमको कारण सोधेका थिए, तब महादेव भगवान् शिवले बताएका थिए कि जब देवी सतीले आफ्नो पिताको घरमा योगशक्तिका साथ आफ्नो शरीरलाई बलि चढाएकी थिइन् त्यसभन्दा पहिले देवी सती उनले महादेवलाई हरेक जन्ममा पतिका रूपमा लिने वाचा गरेका थिए । उनको दोस्रो जन्ममा देवी सती हिमालय पर्वत घरमा पार्वतीको नामबाट छोरीका रूपमा जन्मिइन् । पार्वतीले आफ्नो जवानीको साउन महिनामा उपवास गरी र प्रशन्न भएपछि उनीसँग विवाह गरे, त्यसबेलादेखि यो महिना महादेवको लागि विशेष भयो ।

साउनमा शिवशंकरको पूजा :
साउन महिनामा भगवान् शंकरको विशेष पूजा गरिन्छ । यस समयमा, महादेवको पूजाबाट पूजा सुरु हुन्छ । अभिषेकमा महादेवलाई पानी, दूध, दही, घिउ, चिनी, मह, जल, उखुको रस आदिले नुहाइन्छ ।

महादेवको अभिषेक :
महादेवको स्थापनाको पछाडिको कथा छ कि महादेवले सागर मन्थन गरेपछि यो विष पिएपछि बेहोस् हुन्छन् । उनको अवस्था देखेर सबै देवीदेवताहरू डराउँछन् र उनीहरूलाई होस्‌मा ल्याउन नजिकै केही पनि उपलब्धसँगै महादेव स्नान गर्न सुरु गर्छन् । त्यसबेलादेखि, महादेव पानी र ती सबै चिजहरूले अभिषेक गरिएको छ ।

बेलपत्र र शमीपात्र : भगवान् शिवलाई प्रशन्न पार्न भक्तहरूले बेलपत्र र शमीपत्र चढाउँछन् । यस सम्बन्धमा एउटा कल्पित कथाअनुसार, जब ब्रह्मालाई महादेवलाई प्रशन्न तुल्याउने विधि भनेर सोधे- ब्रह्मादेवले भने कि एक नीलकमल चढाएकामा सय कमल चढाएर महादेव पनि खुसी छन् । त्यस्तै एक बेलपत्र एक हजार नीलकमलबराबर छ र एउटा सम्पाद १,००० बेल बेलको पत्ती चढाउने फलबराबर हो ।