अब इरानमा कुकुर र बिरालो पाल्दा जेल जानुपर्ने हुनसक्छ, तर किन ?

काठमाडौं । ‘उनले मलाई आफ्नो निर्दोष र सुन्दर आँखाले हेर्छन्। उसले मलाई बाहिर घुम्न लैजान आग्रह गरिरहेको छ, तर मसँग त्यसो गर्ने साहस छैन। हामी गिरफ्तार हुनेछौं।’ 

तेहरानमा आफ्नो घरमा कुकुर पाल्ने महसाले घरपालुवा जनावरहरु समात्न र तिनीहरुका मालिकहरुलाई गिरफ्तार गर्न सहरको नयाँ आदेशलाई संकेत गरिरहेकी थिइन्।

इरानको राजधानी तेहरानमा प्रहरीले भर्खरै आफ्नो पार्कमा कुकुरहरू हिँड्नु ुअपराधु भएको घोषणा गरेको छ। यो प्रतिबन्ध ‘जनताको सुरक्षा’ को दृष्टिकोणबाट आवश्यक भएको घोषणा गरिएको हो । 

ही समयमा, महिनौंको बहस पछि, इरानको संसदले चाँडै ुजनावरहरुको विरुद्धको मानव अधिकारको संरक्षणु नामक विधेयकलाई अनुमोदन गर्न लागेको छ। यसो गरेपछि देशभरका घरमा कुकुर, बिरालो जस्ता घरपालुवा जनावर राख्नु अपराध हुनेछ

चर्को जरिवानाको व्यवस्था
प्रस्तावित कानूनको प्रावधान अनुसार घरपालुवा जनावरलाई त्यसका लागि गठित विशेष समितिबाट अनुमति लिएर मात्र घरमा राख्न सकिने छ ।

यो कानून अनुसार बिरालो, कछुवा, खरायो जस्ता धेरै जनावरहरू'आयात, बिक्री, ढुवानी र पालना' गरेमा कम्तीमा पनि ८०० डलर जरिवाना गर्न सकिन्छ।

यस विधेयकको विरोध गर्ने इरानी भेटेरिनरी एसोसिएसनका अध्यक्ष डा पायम मोहेबीले यसबारे बीबीसीसँग कुरा गरे।
"यो विधेयकमाथिको बहस करिब एक दशकअघिदेखि सुरु भएको थियो। त्यसबेला इरानका सांसदहरूको एउटा समूहले सबै कुकुरलाई समातेर चिडियाखानामा दिने वा मरुभूमिमा छोड्ने कानुन बनाउने प्रयास गरेको थियो’, उनले भने।

डा. मोहेबी भन्छन्, ‘धेरै वर्षमा उनले दुई पटक विधेयक परिमार्जन गरे। कुकुर मालिकलाई शारीरिक सजाय दिने विषयमा पनि छलफल गरे। तर, उनको योजना साकार भएन।’

इरानका गाउँहरूमा कुकुर पाल्ने चलन सधैं सामान्य हुँदै आएको छ तर पछिल्लो शताब्दीमा सहरहरूमा समेत घरपालुवा जनावर पाल्नु सहरी जीवनशैलीको प्रतीक बनेको छ।

इरानको सहरी जीवनको प्रतीक हो कुकुर
इरानका गाउँहरुमा कुकुर पाल्ने चलन सधैं सामान्य हुँदै आएको छ तर पछिल्लो शताब्दीमा सहरहरुमा समेत घरपालुवा जनावर पाल्नु सहरी जीवनशैलीको प्रतीक बनेको छ।

जब इरानले 1948 मा पशु कल्याण कानून बनायो, यो पश्चिम एशियाका थोरै देशहरू मध्ये एक थियो ।

इसके बाद सरकार ने पशुओं के अधिकारों को बढ़ावा देने के लिए देश की पहली संस्था बनाने में सहायता की. यहाँ तक कि देश के शाही ख़ानदान के पास भी पालतू कुत्ते थे.

हालांकि 1979 में देश में हुई इस्लामी क्रांति ने ईरान के लोगों और कुत्तों की ज़िंदगी से जुड़ी कई बातों को बदलकर रख दिया.

इस्लाममा जनावरहरूलाई 'अपवित्र' मानिन्छ। त्यसैले इस्लामिक क्रान्तिपछि बनेको नयाँ सरकारको नजरमा कुकुर पनि ‘पश्चिमीकरण’को प्रतीक बनेको छ । यस्तो अवस्थामा त्यहाँका अधिकारीहरूले यो प्रवृत्तिलाई रोक्न खोजेका थिए।

तेहरानका भेटेरिनरी डाक्टर अशकान शेमिरानीले बीबीसीलाई कुकुर पाल्नेबारे कुनै ठोस नियम नभएको बताए।

उनका अनुसार, ‘कुकुर लिएर हिँड्दा वा गाडीमा लैजाँदा प्रहरीले पक्राउ गर्छ । प्रहरीका अनुसार मानिसले यस्तो गर्ने पश्चिमाकरणको संकेत हो ।’

इरानमा कुकुरहरूका लागि जेल पनि छ
अश्कान शेमिरानी भन्छन्,‘सरकारले कुकुरका लागि जेल पनि बनाएको छ। त्यो जेलको बारेमा हामीले धेरै डरलाग्दा कथाहरू सुनेका छौं। त्यहाँ कुकुरहरूलाई पर्याप्त खानेकुरा वा पानी नपाएर धेरै दिनसम्म खुल्ला ठाउँमा राखिएको थियो। त्यहाँ कुकुरहरूका मालिकहरुले सबै किसिमका समस्या भोगिरहेका थिए। कानुनी समस्याबाट ।’

वर्षौंदेखि इरानमाथि लगाइएको पश्चिमी आर्थिक नाकाबन्दीले सिर्जना गरेको आर्थिक संकटले पनि यो नयाँ विधेयक ल्याउनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ ।

इरानको विदेशी मुद्रा सञ्चितिलाई जोगाउन घरपालुवा जनावरको खाना आयात गर्न तीन वर्षभन्दा बढी समयदेखि प्रतिबन्ध लगाइएको छ।

विदेशी ब्राण्डको प्रभुत्व रहेको यस बजारमा सरकारको यो निर्णयले कालोबजारीको लागि बजार तयार भई महँगो पनि भएको हो ।

इरानको मशहदमा रहेको पशु चिकित्सा क्लिनिकका मालिकले बीबीसीलाई भने: ‘अहिले हामी गोप्य रूपमा त्यस्ता खाद्य पदार्थ आपूर्ति गर्ने मानिसहरूमा धेरै निर्भर छौं। तिनीहरूको मूल्य अहिले झण्डै दोब्बर भएको छ।’

स्थानीय स्तरमा बनाइएका खाद्यान्न गुणस्तरीय नभएको उनीहरुको दाबी छ । उनका अनुसार यसको गुणस्तर निकै कमजोर छ, सस्तो मासु वा माछा तयार गर्न प्रयोग गरिन्छ, म्याद गुज्रेका सामानसमेत प्रयोग गरिन्छ ।

कुकुरसँगै निशानामा बिराला पनि
प्रस्तावित कानुन कुकुरका लागि मात्रै समस्या हुने होइन । बिरालाहरु पनि यसको निशानामा छन् । यो कानुनमा गोहीको पनि उल्लेख छ ।

इरान 'पर्शियन बिरालो' को जन्मस्थलको रूपमा प्रसिद्ध छ। यो संसारमा बिरालाहरूको सबैभन्दा प्रसिद्ध नस्ल मध्ये एक हो।

तेहरानका एक पशु चिकित्सा डाक्टरले बीबीसीलाई भने: ‘के तपाईं विश्वास गर्न सक्नुहुन्छ कि फारसी बिरालोहरू पनि आफ्नो देशमा सुरक्षित छैनन्? यो कानूनको कुनै तर्क छैन। कट्टरपन्थी मानिसहरूले मानिसहरूलाई आफ्नो शक्तिको अनुभूति गराउन चाहन्छन् ।’

उही समयमा, इरानी पशु चिकित्सा संघका अध्यक्ष डा. मोहेबीले प्रस्तावित कानूनलाई 'लज्जास्पद' भनेका छन्।
‘यदि संसदले यो विधेयक पारित गर्यो भने, आगामी पुस्ताले हामीलाई कुकुर र बिरालालाई प्रतिबन्ध लगाउने मानिसहरूको रूपमा सम्झनेछन्,’ उनी भन्छन्।

महसा जस्ता इरानका धेरै पाल्तु जनावर मालिकहरू वास्तवमा आफ्ना घरपालुवा जनावरहरूको भविष्यको बारेमा धेरै चिन्तित छन् ।

‘म मेरो 'छोरा' को लागी अनुमति माग्न हिम्मत गर्दिन। यदि तिनीहरूले मेरो आवेदन अस्वीकार गरे भने के हुन्छ ? म उसलाई बाटोमा छोड्न सक्दिन,’ उनी भन्छिन्। -बीबीसी