नेपाली युवाहरू किन भर्ती हुन्छन् विदेशी सेनामा ?

काठमाडौं । नेपालको इतिहास अनुसार धेरै वर्ष पहिले देखि नेपालीहरू विदेशी सैनिक सेवामा भर्ती हुन थालेका हुन् । पहिले नेपाली सेनालाई बेलायती सेना र भारतीय सेनामा भर्ती हुन पठाइएको थियो। सन् १८१५ देखि नेपाली सेनालाई ‘ब्रिटिस गोर्खा’ नामले बेलायती सेनामा भर्ती गर्न थालिएको हो ।

भारत स्वतन्त्र भएपछि भारतमा ‘इन्डियन गोर्खा’ नाममा भर्ती हुन थाल्यो । यति मात्र होइन, सन् १९४९ देखि सिंगापुर प्रहरीमा पनि नेपालबाट युवाहरूको भर्ती हुँदै आएको छ । संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय शान्ति सेनामा सबैभन्दा धेरै सैनिक पठाउने नेपाल विश्वको दोस्रो राष्ट्र हो । यद्यपि नेपालका सैनिकहरू संयुक्त राष्ट्रको मिसन बाहेक अन्त कतै जाँदैनन्। नेपाली सेना नेपालको परराष्ट्र नीति अन्तर्गत कुनै पनि देशको सेनामा भर्ना जाँदैनन् । तर स्वतन्त्र नागरिकका रूपमा नेपाली नागरिकहरूले यो काम गर्न सक्छन् ।

उदाहरणका लागि दुई देशबिच कुनै किसिमको सम्झौता नभएको अवस्थामा पनि हजारौँ नेपाली फ्रान्सेली सेनामा भर्ना भएका छन् । नेपालीहरू अमेरिकी नागरिकताका लागि अमेरिकी सेनामा समेत भर्ना हुन जान्छन्, युएससीआईएस अर्थात् युनाइटेड स्टेट्स सिटिजनसिप एण्ड इमिग्रेसन सर्भिसका अनुसार नेपाल यो सूचीमा पर्ने सातौँ ठुलो देश हो । याे सुचीमा नेपालीहरू भन्दा अघि फिलिपिन्स, मेक्सिको, चीन, दक्षिण कोरिया, जमैका तथा नाइजेरियाका युवाहरू छन् ।

किन देश छोड्छन् ? 

नेपालीहरू अन्य देशको सेनामा जान कत्ति पनि हिचकिचाउँदैनन् र स्वेच्छाले अन्य देशको सेनामा भर्ती हुन्छन् । यो परम्पराका पछाडि धेरै कारणहरू छन्। नेपालको इतिहास धेरै युद्धले भरिएको हुनाले यहाँका जनता लडाकु छन् र युद्धमा उनीहरूको फरक स्थान रहँदै आएको छ ।

आधुनिक नेपालको उदय नै धेरै साना राज्यहरूको लडाइँ पछि भएको हो। घरेलु लडाइ बाहेक तिब्बत र चीनको युद्धमा नेपाली सेनाले आफ्नो शक्ति देखाएको छ भने बेलायती पक्षबाट १८१५ पछिका सबै युद्धमा नेपालीहरू सहभागी भएका छन् । भारतको स्वतन्त्रता पछि भारतको यस्तै इतिहास छ।

सेनामा भर्ती हुनु नेपालका युवाहरूका लागि रोजगारीको राम्रो अवसर हो। यसको ठुलो कारण नेपालमा युवा जनशक्तिका लागि कुनै विशेष विकल्प उपलब्ध नहुनु पनि हो । बेरोजगारी, कम तलब, नेपाली सेनामा जागिरको अभाव जस्ता समस्या यसका थप कारण हुन् ।

नेपाली युवाहरू कुनै पनि विचारधारा बिना कुनै पनि देशको सेनासँग लडिरहेको देख्न सकिन्छ । त्यसैले पनि नेपाली युवाहरू युक्रेन र रुस दुवैको सेनामा लडिरहेका पाइन्छन् ।