को थिए महाभारतका युयुत्सु ?

आज पनि महाभारत, कौरव र पाण्डवहरू बीचको महायुद्धको बारेमा यस्ता धेरै रहस्यहरू छन्, जुन सुनेर मानिसहरू छक्क पर्छन्। लगातार १८ दिनसम्म चलेको यो महायुद्धमा यति ठूलो नरसंहार भएको थियो कि युद्धको अन्त्यमा १८ जना योद्धा मात्र जीवित रहन सफल भए । धेरैलाई लाग्छ महाभारत युद्धमा सबै कौरवहरू मारिए । यद्यपि यो जानकारी गलत हो । यो महायुद्धमा दुर्योधनका एक भाइ बाँचे । वास्तवमा कौरवको सट्टा उनले पाण्डवहरूका तर्फबाट यस युद्धमा भाग लिएका थिए। ती योद्धा को थिए, उनले पाण्डवहरुको तर्फबाट किन लडे र उनको जिम्मेवारी के थियो रु

महाभारत युद्धमा दुर्योधन सहित सबै १०० जना कौरवले वीरगति प्राप्त गरे। श्रीकृष्ण बाहेक पाँच पाण्डवको पक्षका सबै योद्धाहरूले पनि वीरगति प्राप्त गरे। दुवै पक्षबाट लडेका कुल १८ जना योद्धा युद्धको अन्त्यमा समेत जिउँदै थिए । यसबाट दुर्योधनका भाइ युयुत्सुको पनि उद्धार भयो । युयुत्सु हस्तिनापुरका राजा धृतराष्ट्रकी दासीका छोरा थिए। पवित्र आत्मा भएकाले उनी दुर्योधनको कुकर्मको विरोध गर्थे । त्यसैले दुर्योधन र बाँकी कौरवहरूले युयुत्सुलाई महत्त्व दिएनन्। प्रायः कौरवहरू युयुत्सुको मजाक उडाउने गर्थे।

युधिष्ठिरको घोषणा र युयुत्सुको निर्णय

जब कौरवहरूले महाभारत युद्ध सुरु गरे, युधिष्ठिरले पहिलो दिन नै घोषणा गरे कि यो धर्म रक्षाको युद्ध हो । उनले भने -पाण्डवहरू अधर्म विरुद्ध धर्मको विजयका लागि युद्ध लडिरहेका छन्। कौरव पक्षबाट कुनै योद्धाले अधर्म विरुद्ध धर्मको पक्षमा लड्न चाहे पाण्डव सेनामा स्वागत गरिने छ । यो घोषणा कौरवहरूको सेनामा भएका युयुत्सुले पनि सुनेका थिए । त्यसपछि कौरव युयुत्सुले पाण्डवहरूको तर्फबाट लड्ने निर्णय गरे। उनी तुरुन्त कौरवहरूको सेना छोडेर पाण्डवहरूको सेनामा सामेल भए।

पाण्डवहरूका जेठा दाइ युधिष्ठिर युयुत्सुको क्षमता र बुद्धिबाट परिचित थिए त्यसैले उनले युयुत्सुलाई युद्धमा प्रत्यक्ष लड्न पठाएनन्। उनले पाण्डवहरूको सेनाका लागि हतियार र रसदको प्रबन्ध गर्ने ठूलो जिम्मेवारी कौरवकुमार युयुत्सुलाई दिए। युयुत्सुले पनि आफूलाई दिइएको काम पूर्ण जिम्मेवारीका साथ पूरा गरे र युद्धको अन्त्यसम्म पाण्डव सेनालाई यी दुई कुराको अभाव हुन दिएनन । महाभारत युद्ध समाप्त भएपछि पाण्डवहरूले हस्तिनापुरको राज्य पाए, त्यसपछि युधिष्ठिरले युयुत्सुलाई आफ्नो मन्त्री बनाए।

अन्तिम सम्म परीक्षितको संरक्षक

दासीका छोरा युयुत्सुले युधिष्ठिरका लागि त्यही भूमिका खेले जुन काका विदुरले हस्तिनापुरका राजा धृतराष्ट्रका लागि खेलेका थिए। युधिष्ठिर आफुले राजगद्दी त्यागेर महायात्रामा लागेपछि परीक्षितलाई राजा बनाए । त्यसपछि उनले परीक्षितका लागि योग्य गुरुको आवश्यकता महसुस गरे। उनले युयुत्सुलाई परीक्षितको संरक्षक बनाए। युयुत्सुले आफ्नो जीवनको अन्तिम क्षणसम्म यो जिम्मेवारी पूर्ण निष्ठाका साथ पूरा गरे। यति मात्र होइन, जब गान्धारी र धृतराष्ट्रको भीषण जंगलको आगोमा परेर मृत्यु भयो , युयुत्सुले नै उनिहरुको अन्तिम संस्कार गरेका थिए ।