शुक्रबार, कार्तिक २३, २०८१

चीनको भूमिगत प्रयोगशाला

नेपालखोज २०८१ कार्तिक १ गते १५:००

काठमाडाैं । चीनले संसारको सबैभन्दा ठूलो भूमिगत प्रयोगशाला निर्माण गरेको छ, जसको उद्देश्य डार्क म्याटर पत्ता लगाउनु हो। यो जिनपिङ भूमिगत प्रयोगशाला (CJPL) को निर्माण डिसेम्बर २०२२ मा सुरु भएको थियो।

यो प्रयोगशाला चीनको सिचुआन प्रान्तमा छ । यो भूमिगत संसारको सबैभन्दा ठूलो र गहिरो प्रयोगशाला हो। यसको दोस्रो चरण डिसेम्बर २०२२ मा सुरु भयो । यो प्रयोगशालामा ३० करोड डलर अर्थात झण्डै ४० अर्ब रुपैयाँ खर्च भएको छ ।

यो प्रयोगशाला जिनपिङ पर्वतको मुनि २ हजार ४ सय मिटरको गहिराइमा निर्माण गरिएको छ । यति गहिराइमा भएका कारण ब्रह्माण्डबाट आउने किरण य‍ो प्रयोगशालामा पुग्न नसक्ने भएकाले डार्क म्याटर पत्ता लगाउन सजिलो हुन्छ ।

यो प्रयोगशालाको कुल क्षेत्रफल ३ लाख ३० हजार घनमिटर छ । यसमा दुईवटा उन्नत डार्क म्याटर डिटेक्टर छन् । बस आदि सवारी साधन सजिलै यो प्रयोगशालामा पुग्न सक्छन् ।

यो प्रयोगशालाको उद्देश्य डार्क म्याटर पत्ता लगाउनु हो। यो एक अदृश्य पदार्थ हो जुन ब्रह्माण्डको ८० प्रतिशत भन्दा बढी भागमा फैलिएको छ, तर यो अझै प्रत्यक्ष रूपमा पत्ता लागेको छैन।

प्रयोगशालामा दुई मुख्य प्रयोग सञ्चालन भैरहेका छन् – कण र एस्ट्रोफिजिकल जेनोन प्रयोग तथा चाइना डार्क म्याटर प्रयोग। पहिलो प्रयोगले तरल क्सीनन डिटेक्टर प्रयोग गर्दछ, जबकि दोस्रोले कालो पदार्थका कणहरू पत्ता लगाउन जर्मेनियम डिटेक्टर प्रयोग गर्दछ।

यो प्रयोगशालामा विंप्स (डब्ल्यूआईएमपीएस) भनिने डार्क पदार्थका सम्भावित कणहरू पत्ता लगाइँदैछ। यी कणहरू लगभग ३० वर्ष पहिले परिकल्पना गरिएको थियो, तर अहिलेसम्म यसको कुनै प्रमाण फेला परेको छैन।

किन यो विशेष छ

डार्क पदार्थको कण पत्ता लगाउनु विज्ञानको प्रमुख खोज हुनेछ। यसले अँध्यारो पदार्थको अस्तित्व पुष्टि गर्नेछ र पुराना रहस्यहरुको समाधान गर्नेछ। यो प्रयोगशालाले अन्य वैकल्पिक सिद्धान्तहरूमा पनि अनुसन्धान गरिरहेको छ, जस्तै अक्ष र स्व-व्यवस्थित डार्क म्याटर पदार्थ ।

रोयटर्स

प्रतिक्रिया