इजरायलले गर्याे इरानमाथि आक्रमण, बदला लिने तेहरानको वाचा

तेहरान । इजरायलले शुक्रबार इरानमाथि हवाई आक्रमणको शृङ्खला सञ्चालन गर्दै तेहरानका आणविक र सैन्य स्थलहरू सहित एक सय वटा लक्ष्यमा आक्रमण गरेको छ । साथै आक्रमणमा सशस्त्र बलका प्रमुख, इरानका रिभोलुसनरी गार्डका प्रमुख र शीर्ष आणविक वैज्ञानिकहरूको मृत्यु भएको छ ।

इरानका सर्वोच्च नेता अयातुल्लाह अली खामेनीले इजरायललाई उसले आक्रमणका लागि ‘कटु र पीडादायक’ भाग्यको सामना गर्नुपर्ने चेतावनी दिएका छन् । इरानी मिडियाका अनुसार आक्रमणमा एक वरिष्ठ गार्ड कमान्डरको पनि मृत्यु भएको छ । इजरायली सेनाका अनुसार इरानले इजरायलतर्फ प्रतिक्रियामा एक सय वटा ड्रोन प्रक्षेपण गरेको र तिनलाई इजरायली रक्षा प्रणालीले रोक्न कोशिश गरिरहेको थियो ।

अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले फक्स न्युजलाई उनलाई इजरायली आक्रमणको पूर्व जानकारी रहेको बताएका छन् । इजरायली सेनाका अनुसार आक्रमणमा दुई सय वटा लडाकू विमान संलग्न थिए । ट्रम्पले तेहरानसँग ‘आणविक बम राख्न सक्दैन’ भनी पनि जोड दिए । संयुक्त राज्य अमेरिकाले पनि इजरायली कारबाहीमा संलग्न नभएको स्पष्ट गरेको छ र तेहरानलाई आफ्ना कर्मचारी वा स्वार्थहरूमाथि आक्रमण नगर्न चेतावनी दिएको छ । तर तेहरानले इजरायलको अपरेसन ‘संयुक्त राज्य अमेरिकाको समन्वय र अनुमति बिना गर्न सकिँदैन’ भन्दै संयुक्त राज्य अमेरिका ‘परिणामका लागि जिम्मेवार हुनेछ’ भनेको छ ।

प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहुले इजरायलको अपरेसनले ‘इरानको आणविक संवर्धन कार्यक्रमको मुटु’मा प्रहार गरेको र नतान्जका आणविक सुविधा र आणविक वैज्ञानिकहरूलाई लक्षित गरेको बताए । उनले इरान विरुद्धको अपरेसन ‘जति दिन लाग्छ त्यति दिन जारी रहनेछ’ भने । पछि भिडियो वक्तव्यमा उनले प्रारम्भिक आक्रमणहरू ‘अत्यन्त सफल’ थिए भने । इजरायली कारबाहीमा इरानको रिभोलुसनरी गार्ड्सका नेता हुसेन सलामी र सशस्त्र बलका चिफ अफ स्टाफ मोहम्मद बघेरी मारिएको इरानी मिडियाले जनाएको छ ।

इरानी राज्य मिडियाले तेहरानमा आवासीय भवनहरूमा पनि आक्रमण भएको र महिला तथा बालबालिका सहित धेरै नागरिकको मृत्यु भएको बताएको छ । तेहरानको मुख्य अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल इमाम खोमेनीमा हवाई यातायात बन्द गरिएको छ भने छिमेकी इराकले पनि आफ्नो हवाई क्षेत्र बन्द गरी सबै विमानस्थलमा सबै उडान स्थगित गरेको सरकारी मिडियाले जनाएको छ । रक्षामन्त्री इजरायल काट्जले तेहरानबाट जवाफी कारबाहीको अपेक्षा गर्दै इजरायलले आपत्कालीन अवस्था घोषणा गरेको र आफ्नो हवाई क्षेत्र बन्द गरेको बताए ।

इरानविरुद्ध इजरायलको पूर्वनियोजित हमलापछि इजरायल राज्य र यसको नागरिक जनसङ्ख्या विरुद्ध मिसाइल र ड्रोन आक्रमण निकट भविष्यमा हुने अपेक्षा गरिएको छ, काट्जले भने । इजरायली सेनाले इरानसँग ‘कुनै पनि मिनेट’ इजरायलमा आक्रमण गर्ने क्षमता रहेको विश्वास गरेको एक इजरायली सैन्य अधिकारीले बताए ।

– सम्झौता बिग्रिन सक्छ –

इजरायली आक्रमणपछि तेलको मूल्य १२ प्रतिशतले बढेको छ भने सेयर बजार घटेको छ । यो आक्रमण यस क्षेत्रमा ‘ठूलो द्वन्द्व’ को ट्रम्पको चेतावनीपछि आएको हो । यदि द्वन्द्व सुरु भयो भने इरानले यस क्षेत्रमा रहेका अमेरिकी सैन्य अड्डाहरूलाई लक्षित गर्ने धम्की दिएपछि अमेरिकाले मध्यपूर्वमा कर्मचारीहरू कम गरिरहेको पनि ट्रम्पले बताएका थिए ।

ट्रम्पले इरानको आणविक कार्यक्रममा ‘धेरै राम्रो’ सम्झौता ‘धेरै नजिक’ भएको विश्वास गरेको तर आफ्नो कट्टर शत्रुमाथि इजरायली आक्रमणले सम्झौताको सम्भावनालाई बिगार्न सक्ने बताए । उनले सोमबार नेतान्याहुसँगको कुराकानीको विवरण खुलासा गरेन, तर भने, म तिनीहरूलाई भित्र जान चाहन्नँ, किनकि मलाई लाग्छ यसले यसलाई बिगार्नेछ ।

ट्रम्पले तुरुन्तै भने, यसले वास्तवमा मद्दत गर्न सक्छ, तर यसले यसलाई बिगार्न पनि सक्छ । अमेरिकी विदेशमन्त्री मार्को रुबियोले आक्रमणमा वासिङ्टन संलग्न नरहेको भन्दै इरानलाई अमेरिकी अड्डाहरूमा आक्रमण गरेर इजरायली आक्रमणको जवाफ नदिन चेतावनी दिए । मलाई स्पष्ट हुन दिनुहोस्ः इरानले अमेरिकी हित वा कर्मचारीहरूलाई लक्षित गर्नु हुँदैन, रुबियोले एक विज्ञप्तिमा भने ।

शुक्रबारको आक्रमणअघि इरानले द्वन्द्व सुरु भएमा मध्यपूर्वका अमेरिकी अड्डाहरूमा आक्रमण गर्ने धम्की दिएको थियो । यसका सबै आधारहरू हाम्रो पहुँचभित्र छन्, हामीसँग तिनीहरूसम्म पहुँच छ र कुनै हिचकिचाहट बिना हामी ती सबैलाई आयोजक देशहरूमा लक्षित गर्नेछौँ, इरानका रक्षामन्त्री अजिज नासिरजादेहले यस हप्ता भने ।

हिंसाबाट अमेरिका र इरानबीचको छैटौँ चरणको वार्ता आइतबार ओमानमा हुन्छ कि हुँदैन भन्ने प्रश्न उठेको अवस्थामा ट्रम्पले वासिङ्टन अझै पनि ‘वार्ताको टेबलमा फर्कने आशा गरिरहेको छ’ भने । नतान्ज लक्ष्यहरूमध्ये एक भएको पुष्टि गर्दै संयुक्त राष्ट्रसङ्घको आणविक निगरानी संस्थाले यो स्थितिलाई ‘नजिकबाट निगरानी’ गरिरहेको बताएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय आणविक ऊर्जा एजेन्सी (आइएइए) का प्रमुख राफेल ग्रोसीले भने, एजेन्सी विकिरणको स्तरको सम्बन्धमा इरानी अधिकारीहरूसँग सम्पर्कमा छ । हामी देशमा रहेका हाम्रा निरीक्षकहरूसँग पनि सम्पर्कमा छौँ ।

– चरमपन्थी –

अमेरिकी सैन्य र कूटनीतिक समर्थनमा भर पर्ने इजरायलले इरानलाई अस्तित्वको खतराका रूपमा हेर्छ । नेतान्याहुले सन् २०२३ अक्टोबर ७ मा तेहरान समर्थित हमासले इजरायलमा गरेको अभूतपूर्व आक्रमणपछि कम संयम अपनाउने वाचा गरेका छन् । हमासको आक्रमणपछि गाजामा ठूलो इजरायली आक्रमण सुरु गर्‍यो । हमासको आक्रमणपछि इरान र इजरायलले पहिलोपटक प्रत्यक्ष आक्रमण गरेका छन् ।

इजरायलसँगै संयुक्त राज्य अमेरिका र अन्य पश्चिमी देशहरूले बारम्बार इरानलाई आणविक हतियार खोजेको आरोप लगाएका छन् । उक्त आरोपलाई इरानले बारम्बार अस्वीकार गरेको छ । बुधबार आइएइएले इरानलाई आफ्नो दायित्वको पालना नगरेको आरोप लगाएपछि इजरायलले फेरि विश्वव्यापी कारबाहीको आह्वान गरेको छ । इरानका आणविक प्रमुख मोहम्मद इस्लामीले प्रस्तावलाई ‘चरमपन्थी’ भनेर निन्दा गर्दै इजरायली प्रभावलाई दोष दिए ।

प्रतिक्रियामा इरानले सुरक्षित स्थानमा नयाँ संवर्धन केन्द्र सुरु गर्ने बताएको छ । इरानले हाल युरेनियमलाई ६० प्रतिशतमा संवर्धन गर्छ । यो सन् २०१५ को सम्झौतामा तोकिएको तीन दशमलव ६७ प्रतिशत सीमाभन्दा धेरै माथि छ र आणविक हतियारका लागि आवश्यक ९० प्रतिशतको नजिक भए पनि अझै पनि कम छ ।