माडागास्कर जेन जी आन्दोलन : कर्नेल रान्ड्रियनिरिनाको राष्ट्रपतीय शपथ, सङ्क्रमणकालीन सरकारको घोषणा

काठमाडाैं । माडागास्करमा युवा पुस्ता ‘जेन जी’ को नेतृत्वमा भएको आन्दोलनले राष्ट्रपति आन्द्रि राजोएलिना सरकारलाई ढालिदिएको एक हप्ताभित्रै नयाँ राजनीतिक मोड आएको छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय समाचार स्रोतहरूका अनुसार, सेनाको नेतृत्वमा रहेका कर्नेल माइकल रान्ड्रियनिरिनालाई संवैधानिक अदालतले आधिकारिक रूपमा राष्ट्रपतीय पदभार ग्रहण गर्न आमन्त्रित गरेको छ ।

उनी आज (अक्टोबर १७, २०८२) शपथ ग्रहण गर्दै छन् । यो घटनाले जेन जी आन्दोलनको सफलतासँगै सङ्क्रमणकालीन सरकारको ढोका खोलेको छ, तर युवा प्रदर्शनकारीहरूले यसलाई ‘सैनिक अधिनायकवाद’ को रूपमा आलोचना गर्न थालेका छन् ।

पछिल्लो २४ घण्टामा भएका प्रमुख विकासहरू यस प्रकार छन् स् कर्नेल रान्ड्रियनिरिनाले राष्ट्रिय सभाको अगाडि भाषण गर्दै १८ देखि २४ महिनाभित्र स्वतन्त्र चुनाव घोषणा गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका छन् । उनले जेन जी आन्दोलनलाई सुधार प्रक्रियामा समावेश गर्ने वाचा गरेका छन्, जसमा भ्रष्टाचार नियन्त्रण, आर्थिक सुधार र आधारभूत सेवा (विद्युत् तथा खानेपानी) को पहुँच विस्तार समावेश छ। सेनाले संसद्, सिनेट, निर्वाचन आयोग र संवैधानिक अदालत जस्ता संस्थाहरू स्थगित गरेको छ, जसलाई ‘फाउन्डेसन’ (पुनर्स्थापना) को नाम दिइएको छ ।

यो परिवर्तन सेप्टेम्बर २५ देखि सुरु भएको जेन जी प्रदर्शनको परिणाम हो, जसले बिजुली तथा पानी अभाव, गरिबी, भ्रष्टाचार र राजनीतिक भेदभावविरुद्ध आवाज उठाएको थियो । प्रदर्शनकारीहरूले सोसल मिडियामार्फत सङ्गठित भएर ‘जेन्जेड माडा’ नामक अभियान चलाए, जसमा नेपाल र इन्डोनेसियाका युवा आन्दोलनबाट प्रेरणा लिइएको थियो । राष्ट्रपति राजोएलिना अक्टोबर १३ मा देश छोडेर फ्रान्स पुगेका थिए, र उनले फेसबुकमार्फत ‘माडागास्कर नष्ट हुन दिन्नँ’ भन्दै विद्रोह गरेका छन् । तर, अफ्रिकी युनियनले तत्काल सदस्यता निलम्बन गरेको छ र नागरिक शासन तथा छिटो चुनावको माग गरेको छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिक्रियाहरू तीव्र छन् । फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल माक्रोंले संवैधानिक व्यवस्थाको सम्मान गर्न आह्वान गरेका छन्, भने अमेरिका र युरोपेली सङ्घले सैनिक हस्तक्षेपको विरोध गरेका छन् । माडागास्करको अर्थतन्त्र, जसमा भ्यानिला, खनिज र पर्यटनमा निर्भर छ, यस सङ्कटले थप प्रभावित भएको छ । विश्व बैङ्कका अनुसार, ७५ प्रतिशत जनसङ्ख्या गरिबी रेखामुनि छ, जसले युवा आक्रोश बढाएको हो ।

जेन जी नेताहरूले सैनिक शासनलाई ‘समावेशी सङ्क्रमणकालीन प्राधिकरण’ मा रूपान्तरण गर्न दबाब दिइरहेका छन् । नागरिक समाज, श्रमिक युनियन र विद्यार्थी समूहहरूले संयुक्त वक्तव्य जारी गर्दै सैनिक नेतृत्वलाई ‘अर्को तानाशाही’ बन्न नदिने चेतावनी दिएका छन् । प्रदर्शनहरू अझै जारी छन्, तर हिंसा घटेको छ । विश्लेषकहरूका अनुसार, यो आन्दोलन विश्वव्यापी जेन जी लहरको हिस्सा हो, जसले नेपालदेखि केन्यापछि माडागास्करसम्म फैलिएको छ ।

माडागास्करको यो परिवर्तनले अफ्रिकी महादेशमा युवा शक्तिको उदयलाई उजागर गरेको छ, तर सङ्क्रमण सफल हुने कति छ भन्नेमा प्रश्न उठेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले शान्तिपूर्ण समाधानको अपेक्षा गरेको छ ।

श्रोत: आइएनएस