सन्तोषी माताको व्रत विधि र कथा !

यो विश्वास गरिन्छ कि सन्तोषी माताको ब्रत राख्नाले सबैभन्दा ठूलो समस्याहरूलाई पनि हटाउँदछ । तर ब्रत सम्बन्धी केही नियमहरू बनाइएको छ, जुन कडाईका साथ पालना गर्नु आवश्यक छ । अन्यथा आमा क्रोधित हुन्छिन् ।

यो विश्वास गरिन्छ कि, यदि कुनै भक्तले सन्तोषी माताको १६ ब्रत कसैले पनि गर्न सक्यो भने त्यसले हामीलाई सबैभन्दा ठूलो समस्याहरूबाट टाढा राख्दछ । सुख, शान्ति र समृद्धि घरमा आउँछ । सन्तोषी माताको उपवासको लागि अचार, दही, टमाटर वा अन्य कुनै चीज जस्तै छुनु र खानु निषेध गरिएको छ ।

प्रसाद खानेहरूका लागि पनि ताजा चीज खानु निषेध गरिएको छ । यो नियमलाई कडाईका साथ पालन गर्नु आवश्यक छ । यो गर्नु अशुभ मानिन्छ । यो विश्वास गरिन्छ, कि यदि उपवास बस्ने वा प्रसाद खाने मानिसहरूले शुक्रबार अमिलाे खाने कुरा खाए भने आमा रिसाउछिन् र घरमा अशान्ति हुन्छ र त्यहाँ धेरै प्रकारका नोक्सान हुन्छन् ।

उपवास विधि
सूर्योदय हुनु भन्दा अघि उठ्नुहोस्, घर सफा गर्नुहोस् र नुहाउनुहोस् । घरमा नै पवित्र स्थानमा सन्तोषी माताको मूर्ति वा तस्वीर स्थापना गर्नुहोस् । सम्पूर्ण पूजा सामग्रीसँगै शुद्ध पानीलाई ठूलो भाँडामा राख्नुहोस् । त्यसपछि कथा पढ्नुहोस् वा सुन्नुहोस् । यसपछि आरती गरिसकेपछि सबैलाई प्रसाद वितरण गर्नुहोस् । अन्तमा घरको विभिन्न स्थानमा ठूलो भाँडोमा भरिएको पानी छर्कनुहोस् र बाँकी पानी तुलसी मोठमा राख्नुहोस् । त्यस्तै गरी, १६ वटा शुक्रबारको ब्रत राख्न सकिन्छ ।

उपवास कथा
एउटी बुढी महिला जसको एउटै मात्र छोरा थियो । छोराको विवाह पछि, बुढी महिलाले बुहारीलाई घरको सबै काममा लगाउँछिन्, तर उनले राम्रो खाना दिइनन् । केटाले यो सबै देख्यो तर आमालाई केही भन्न सक्दैन् । धेरै सोचविचार पछि, एक दिन केटाले आमालाई भन्यो आमा, म विदेश जाँदैछु । आमाले उनलाई जान आदेश गर्नुभयो । यसपछि उनी आफ्नी पत्नीको नजिक गएर भने,‘म विदेश जाँदैछु, मलाई केही चिन्ह दिनुहोस् ।’

बुहारीले भनिन्, ‘मलाई संकेत गर्न केहि छैन र उनी आफ्नो श्रीमानको पाउमा घोप्टो पर्छिन् र रुन्छिन् । यो गोबर भिजाएको हातहरुसँग पतिको जुत्तामा एक छाप बन्छ । छोराको मृत्युपछि सासुमा अत्याचार बढ्यो । एक दिन बुहारी उदास भए पछि मन्दिरमा गइन् । त्यहाँ उनले थुप्रै महिलाहरूलाई उपासना गरिरहेको देखिन् र त्यसबारे सोधपुछ गरिन् । यसमा, महिलाहरूले उनलाई सन्तोषी माताको उपवासको बारेमा बताइन् र महिमाको प्रशंसा गरिन् ।

महिलाहरूले भने कि शुक्रबार नुहाइसके पछि भाँडामा शुद्ध पानी लिएर, आमाको साँचो हृदयले पूजा गर्छिन्, तर बिर्सिसके पछि पनि न त खट्टा क्रीम खाए न उनलाई खाने दिए , कसले यो बनायो तपाईले प्रसाद खाए ? उपवास सुनेपछि बुहारीले पनि सन्तोषी माताको उपवास सुरू गरिन् । केही दिनपछि, घरमा पैसाको अभाव दूर हुन थल्यो । यसमा बुहारीले भनिन्, आमा ! जब मेरो श्रीमान् घर फर्कन्छ, म तपाईंको उपवासको उद्यापन गर्नेछु ।

त्यही दिन आमाले आफ्नो पतिलाई सपना दिएकी र भनिन् कि तपाई आफ्नो घरमा किन जानुहुन्न? त्यस बेला उनले भने, सेठका सबै सामानहरू अहिले बिक्री भएका छैनन् । आमाको अनुग्रहले धेरै व्यापारीहरू आएर सेठका सबै चीजहरू लगे । अब साहूकारले उसलाई घर जान दिए । घर फर्केपछि छोराले आफ्नी आमा र श्रीमतीलाई धेरै पैसा दिए ।

श्रीमतीले भनिन् कि मैले सन्तोषी माताको उपवास गर्नु पर्छ । उनले सबैलाई निम्ताए र उद्यापनको लागि सबै तयारी गरे । एउटी छिमेकी महिला उनी खुशी भएको देखी ईर्ष्यालु भइन् र उनले आफ्ना बच्चाहरूलाई सिकाइन कि तपाईंले खानाको भन्दा बढी तिर्खाको माग गर्नुपर्छ । उदयनको समयमा खाना खाँदा, बच्चाहरू खिसीमा उत्साहित भए, बुहारीले उनीहरूलाई पैसा दिएर बहकाइन् । जब बच्चाहरूले पसलबाट इमली किन्थे र खाए, आमा रिसाइन् । यसपछि मात्र राजाका दूतहरू आए र उनको श्रीमानलाई लगे । त्यसपछि कसैले बुहारीलाई भन्यो कि छोरीहरूले तिरेको पैसाले तिम्राई खाए । यस पछि बुहारीले उद्यापनको शपथ ग्रहण गरिन् । उसले उसको अघि उभिरहेको देखे। अर्को शुक्रबार, उनले फेरि विधिवत छिटो प्रदर्शन गरे । सन्तोषी आमा यसमा खुसी भइन् र नौ महिना पछि बुहारीले एउटा छोरो जन्माइन् । सासु, बुहारी र छोरा आमाको अनुग्रहबाट खुशीसाथ बस्न थाले ।