मंगल ग्रहमा मानव सभ्यता कति सम्भव ?
काठमाडाैं । मंगल ग्रहमा मानव सभ्यता कति सम्भव ? मानिसले मंगल ग्रहमा कहिले साम्रराज्य बनाउने ? यो प्रश्न दशकौंदेखि मानिसहरुको मनमा खेलिरहेको छ ।
तर मानिसलाई ग्रहमा पठाउनु र त्यहाँ बस्ती बसाउनु एकदमै फरक अनि कठिन कुरा हो । हालै स्पेसएक्सका सीईओ एलोन मस्कले सन् २०५० सम्ममा मंगल ग्रहमा १० लाख मानिसको सहर हेर्न चाहेको बताएका छन् । तर के यो सम्भव हुनेछ ?
संसार स्थापना गर्ने कुरा गर्न सजिलो लाग्छ, तर यो काम सजिलो छैन। सबैभन्दा ठूलो प्रश्न यो हो कि अन्य कुनै ग्रहमा मानव बस्ती कहिले सम्म बन्ने हो ? के सौर्यमण्डल बाहिरको ग्रहमा मानिसकाे बस्ती बसाउन सम्भव छ त ?
कुरा गरौं मंगल बारे
अष्ट्रेलियन सेन्टर फर स्पेस इन्जिनियरिङ रिसर्चका उपनिर्देशक सर्केन सेडामले मंगल ग्रहमा मानव बस्ती आगामी केही दशकमा निर्माण हुने सक्ने बताएका छन् । सन् २०५० सम्ममा मंगल ग्रहमा मानिसकाे बस्ती हुने सार्केनको विश्वास छ । सार्केन सेडम युनिभर्सिटी अफ न्यु साउथ वेल्स, सिड्नीका प्रोफेसर पनि हुन्। सेडाम भन्छन् मंगल ग्रहमा मानव बस्ती बसाउन पानी सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण हुन्छ तर मंगल ग्रहमा पानीकाेसमस्या हुदैँन । मंगल ग्रहमा रहेको बरफबाट हाइड्रेटेड खनिजबाट पानी निकाल्न सकिन्छ। पानी भए मात्रै कृषि गर्न सकिन्छ । त्यसपछि मात्र मंगल ग्रहमा बस्ने मानिसले खान र पिउन सक्नेछन् । यसबाहेक, बरफबाट हाइड्रोजन निकालेर, यसलाई रकेटको लागि इन्धनको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ।
यति छिट्टै मानव सभ्यता सम्भव छ ? वैज्ञानिकहरू के भन्छन् ?
सन् २०५० सम्ममा मंगल ग्रहमा मानव बस्ती बन्ने कुरामा सबै वैज्ञानिकहरू सहमत छैनन् । एस्ट्रोनटिक्स इन्जिनियर र द प्लानेटरी सोसाइटीका सह-संस्थापक लुइस फ्राइडम्यान भन्छन् यो त्यति सजिलो छैन् । उनकाे धारणा छ सन् २०५० सम्ममा मंगल ग्रहमा बस्ती बसाउन सकिँदैन् । फ्लोरिडा युनिभर्सिटीका न्यूरोसाइन्टिस्ट रेचेल सेइडलर भन्छिन् मंगलग्रहमा बसोबास हुनेछ, तर यो चाँडै अलि गाह्रो हुन्छ, त्यसकाे लागी समय लाग्ने छ ।
चीन र अमेरिका द्रुत रूपमा तयारी गर्दैछन्
चीनले सन् २०३३ सम्ममा मंगल ग्रहमा मानिस पठाउने योजना बनाएको छ । नासाले सन् २०३० देखि २०४० सम्ममा मंगल ग्रहमा मानिस पठाउने योजना बनाएको छ ।
खनिज बिना मानव बस्ती असम्भव
सार्केन सेडामका अनुसार अधिकांश उपकरण पृथ्वीबाट नै मंगल ग्रहमा जानेछन्। मंगल ग्रहमा ट्रक (Market garden) उत्पादन गर्न सकिँदैन। मंगल ग्रहको सतहमा गाह्रो हुने छ । लामो समयको लागि मंगल ग्रहमा कुनै पनि चीजको निर्माण, उत्पादन वा बस्ती बसाउनु धेरै महँगो परियोजना हुनेछ। मंगल ग्रहबाट खनिजहरू निकाल्न सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण हुन्छ। यी खनिजहरूबाट मात्र बस्ती बसाउन सकिन्छ।
यी कारणले मंगल ग्रहमा बस्न निकै गाह्रो
एउटा कुरा निश्चित छ कि मंगल ग्रहलाई मानव बस्ती बनाउनको लागि सबैभन्दा उपयुक्त स्थान मानिन्छ। तर मंगल ग्रहको वायुमण्डलमा ९५ प्रतिशत कार्बन डाइअक्साइड छ । यसको मतलब त्यहाँ धेरै जाडो हुनेछ । औसत तापक्रम माइनस ६० डिग्री सेल्सियस रहन्छ। साथै, मंगल ग्रहमा पुग्न कम्तिमा ८.५ महिना लाग्छ। यसबाहेक मंगल ग्रहमा विकिरणको जोखिम पनि धेरै छ।
सौर्यमण्डलबाट जान दशौं वर्ष लाग्छ
मंगल ग्रहमा नयाँ मानव बस्तीकाे लागि उपयुक्त छैन्। त्यसैले मानिसले सौर्यमण्डल बाहिर बसोबास गर्न योग्य बाह्य ग्रह (एक्सप्लानेट्स Exoplanets ) खोज्नुपर्छ । एक्सप्लानेट्स को समस्या यो हो कि तिनीहरू धेरै टाढा छन्। अहिलेसम्म मानवले आफ्नो अन्तरिक्ष यान कुनै पनि बाहिरी ग्रहमा पठाएका छैनन् । नासाले पठाएको Voyager-1 र Voyager-2 लाई सौर्यमण्डलबाट बाहिर जान ३५ र ४१ वर्ष लागेको थियो ।
मंगल ग्रहमा मानव सभ्यता स्थापना गर्न हालको प्रविधि पर्याप्त छैन्
फ्रान्सको स्ट्रासबर्ग विश्वविद्यालयका ब्ल्याक होल एस्ट्रोफिजिसिस्ट फ्रेडरिक मारिन भन्छन् हालको प्रविधिको सहयोगमा कुनै पनि नजिकको एक्सोप्लानेटमा पुग्न हजारौं वर्ष लाग्नेछ। त्यसैले अहिले कुनै पनि बाह्य ग्रहमा बस्ती बसाउन गाह्रो देखिन्छ। भविष्यमा मानिसले द्रुत गतिमा चल्ने अन्तरिक्षयान बनाएमा मात्र यो सम्भव हुनेछ।
फ्रेडरिक भन्छन्, ‘हामी मानिसले हरेक सय वर्षमा १० गुणा मात्रै गति बढाउन सक्छौं। तदनुसार, कुनै पनि नजिकको ग्रहमा मानव सभ्यता विकास गर्न कम्तिमा ५०० वर्ष लाग्नेछ।
स्रोत: आज तक
प्रतिक्रिया