सरकारका वाचाहरू खोक्रा , हरितगृह ग्यास बढ्ने क्रम लगातार जारी

बितेको एघार वर्ष कार्बनडाइअक्साइडको स्तर दुई पीपीएमभन्दा बढीले बढेको छ । त्यस्तै मिथेन र नाइट्रस अक्साइडको मात्रा पनि बढेको छ । एकातिर जहाँ विश्वका अधिकांश देशहरूले उत्सर्जन घटाउने ठूला-ठूला कुरा गरिरहेका छन्, तर त्यसका बाबजुद हरितगृह ग्यासहरू बढाउने प्रक्रिया जारी छ । तथ्याङ्क अनुसार सन् २०२२ मा लगातार एघारौं वर्षमा कार्बन डाइअक्साइड (सीओ टु) को तीव्र वृद्धि जारी रह्यो। नेशनल ओशिनिक एन्ड एटमोस्फेरिक एडमिनिस्ट्रेशन (एनओएए) द्वारा जारी नयाँ तथ्यांकमा यो जानकारी आएको हो।

उक्ति तथ्याङ्क अनुसार कार्बन डाइअक्साइड उत्सर्जन २०२३ मा प्रति मिलियन (पिपिएम) २.१३ भागले बढ्ने अपेक्षा गरिएको छ । सिओ टु उत्सर्जन लगातार एघार वर्ष देखि दुई पीपीएम भन्दा बढिले बढिरहेको छ । यो वृद्धिसँगै सतह नजिक रहेको कार्बनडाइअक्साइडको स्तर २०२२ मा ४१७.०६ पीपीएम पुगेको थियो । अर्कातर्फ ५ अप्रिल २०२३ मा जारी तथ्याङ्क हेर्ने ह‍ो भने यसको स्तर मौना लोआ वेधशालामा ४२२.६९ पीपीएम रेकर्ड गरिएको थियो। यसअघि ४ अप्रिल २०२३ मा यो संख्या ४२२।७४ पीपीएम पुगेको थियो। मासिक तथ्याङ्क हेर्दा जहाँ कार्बन डाइअक्साइडको औसत स्तर मार्च २०२२ मा ४१८.८१ पीपीएम रेकर्ड गरिएको थियो, यो मार्च २०२३ मा ४२१ पीपीएम बढेको छ ।

तथ्याङ्क अनुसार वायुमण्डलमा भएको कार्बनडाइअक्साइडको औसत स्तर औद्योगिकीकरणपूर्वको तुलनामा ५० प्रतिशतले बढेको छ जुन मानवीय महत्वाकांक्षा बढेको परिणाम हो । अनुगमन सुरु भएदेखि विगत ६५ वर्षमा कार्बन डाइअक्साइडको स्तरमा लगातार वृद्धि भएको छ । यद्यपि २०१३ पछि यसको गति निकै तिब्र भएको छ । यसअघि लगातार तीन वर्षसम्म सिओ टु लेभल दुई पीपीएम भन्दा बढेको थिएन ।

नेशनल ओशिनिक एन्ड एटमोस्फेरिक एडमिनिस्ट्रेशनसँग सम्बद्ध वैज्ञानिकहरूका अनुसार कार्बन डाइअक्साइडको स्तर मात्र बढिरहेको छैन , यससँगै मिथेन र नाइट्रस अक्साइडको स्तर पनि तीव्र गतिमा बढिरहेको छ । सन् २०२२ मा मिथेनको स्तरमा १४ पीपीबीको वृद्धि रेकर्ड गरिएको छ। त्यसैगरी मिथेनको कुरा गर्ने हो भने वायुमण्डलमा यसको मात्रा कार्बनडाइअक्साइडभन्दा धेरै कम भए पनि जलवायु परिवर्तनको हिसाबले यो सिओ टु भन्दा खतरनाक छ ।

उल्लेखनीय रूपमा, यसको स्तर २०२२ मा १४ पिपिबी ले बढ्यो, त्यसपछि वायुमण्डलमा यसको औसत स्तर १,९११.९ भाग प्रति बिलियन (पिपिबी) पुग्यो। हेर्ने हो भने यो १९८३ पछि मिथेनको स्तरमा चौथो ठूलो वृद्धि हो । सन् २०२०/२१ मा यसको स्तरमा कीर्तिमानी वृद्धि भएको छ । वैज्ञानिकहरुका अनुसार आज वायुमण्डलमा रहेको मिथेनको स्तर औद्योगिक युग अघिको तुलनामा साढे दुई गुणा बढी छ । जुन जलवायु परिवर्तनको दृष्टिकोणले ठूलो खतरा हो ।

त्यसैगरी विश्वको तापक्रम वृद्धिका लागि जिम्मेवार तेस्रो महत्वपूर्ण ग्यास नाइट्रस अक्साइडको कुरा गर्दा सन् २०२२ मा यसको स्तरमा १.२४ पीपीबी वृद्धि भएको छ । यो वृद्धि पछि, यसको औसत स्तर ३३५.७ पीपीबी पुगेको छ। जुन सन् २००० पछिको तेस्रो ठूलो वृद्धि हो । २०२०/२१ मा यसको स्तरमा उल्लेखनीय रेकर्ड वृद्धि भएको थियो । यसको हालको स्तरलाई हेर्दा पूर्वऔद्योगिक अवधिको तुलनामा २४ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ ।

हालका दशकहरूमा नाइट्रस अक्साइडमा भएको यो वृद्धि मुख्यतया कृषिको विस्तार र नाइट्रोजनयुक्त मल तथा मलको बढ्दो प्रयोगका लागि जिम्मेवार छ । एनओएए प्रशासक रिक स्पिनराड भन्छन्, वैज्ञानिकहरुले रेकर्ड गरेको अवलोकनले हरितगृह ग्यासहरुको उत्सर्जन डरलाग्दो दरमा बढिरहेको देखाउँछ। जुन हजारौं वर्षसम्म वायुमण्डलमा रहनेछ।ू उनका अनुसार यो बढ्दो उत्सर्जनलाई कम गर्ने बेला आएको छ ।

वैज्ञानिकहरुका अनुसार महासागरहरुले हालसम्म उत्सर्जित सीओ टु को एक चौथाइ जीवाश्म ईन्धनका कारण अवशोषित गरिसकेका छन् , जुन महासागरहरूको बढ्दो तापक्रम र अम्लीकरणका लागि जिम्मेवार छ। यो बढ्दो अम्लीकरणले मत्स्यपालन तथा जलचरलाई पनि खतरामा पारेको छ।