सडकले नास्यो गाउँको सौन्दर्य : सुविधा भन्दा सास्ती धेरै

गलेश्वर । असार सुरु भएको छ । मनसुन सक्रिय नभएकाले पानी परेको छैन । पानी पर्न थालेपछि बाढी र पहिरोको जोखिम बढ्ने हुँदा आवागमनमा समस्या हुने गर्दछ ।

वर्षा सुरु नहुँदै यहाँका ग्रामीण सडकमा यातायातका साधन सञ्चालनमा सास्ती हुने गरेको छ । पश्चिम म्याग्दीको मालिका गाउँपालिकाको केन्द्र दरवाङदेखि सोही गाउँपालिका–५ मा पर्ने देविस्थान गाउँ जाने सडकमा यातायातका साधन नगुडेको डेढ महिना भयो ।

सामान्य वर्षा हुँदासमेत बाटो बिग्रिएपछि दरवाङबाट चारघण्टा पैदल हिँडेर स्थानीय जाउआउ गर्न बाध्य भएका देवीस्थानका प्रेम सिउथानी मगरले बताए ।

गाउँपालिका तथा नगरपालिकाले बजेट पारेर निर्माण भएका धेरै सडकको अवस्था वर्षाको समयमा बिग्रिने गरेको दरवाङका व्यवसायी अमृत सापकोटाको भनाइ छ । उनले गाउँपालिकाले करोडौँ बजेट विनियोजन गरेर गाउँमा सडक खने पनि गाडी नचल्दा सास्ती खेप्नु परेको बताए ।

उपभोक्ता समितिमार्फत निर्माण भएका धेरै सडक बिना नापजाँच खनिएको हुँदा गाडी गुड्ने खालको नभएको सापकोटाको भनाइ छ । डेढदशक अगाडिसम्म म्याग्दीका ग्रामीण क्षेत्रमा बेग्लै रौनक थियो । बस्ती मोटरबाटोले जोडिएका थिएनन् ।

सदरमुकाम बेनी बजारबाट गाउँ उक्लिन घोडा चढ्नुपथ्र्यो वा पैदलै हिँड्नुपथ्र्यो । भारी बोक्ने भरिया र घोडा खच्चडको बथानले बाटोको यात्रा रमाइलो हुन्थे । अहिले जिल्लाका छ स्थानीय तहका ४५ वडामध्ये ४४ वडाका प्रत्येक टोलटोलमा सडक पुगेको छ ।

धवलागिरि गाउँपालिका–१ गुर्जा बाहेक सबै वडाका बस्ती–बस्तीमा सडक पुगेको छ । स्थानीय सरकारको स्थापनापछि पहिलो प्राथमिकतामा सडक परेको छ ।

पाँच वर्षको अवधिमा सङ्घ, प्रदेश र स्थानीय तहको बजेटबाट जिल्लाका छ स्थानीय तहमा ७४ ग्रामीण सडक निर्माण भएका पूर्वाधार कार्यालय एवम् स्थानीय तहको तथ्याङकमा उल्लेख गरिएको छ । सडक विस्तार भएसँगै ग्रामीण जनजीवनमा परिवर्तन ल्याए पनि प्राकृतिक स्रोतको विनास उत्तिकै गरेको जानकार बताउँछन् ।

ग्रामीण सडकका कारण ऐतिहासिक र पुरातात्विक सम्पदा नासिँदा बर्खाको समय ती सडकमा ठूला–ठूला पहिरो जाँदा मानवीयसँगै भौतिक सम्पत्तिको ठूलो क्षति भइरहेको छ । बिना इन्जिनियरिङ धमाधम निर्माण भएका सडकले गाउँको सुन्दरता घटाएको छ भने पर्यावरणमा पनि नकरात्मक असर पुर्याइरहेको छ ।

सडकका कारण पछिल्लो समय पानीका मुहानसुक्ने, मौलिक सम्पदा मासिनुका साथै कतिपयलाई घरबारविहीन बनाएको स्थानीय बताउँछन् ।

ग्रामीण क्षेत्रका धेरैजसो सडकमा हिउँदमा गाडी गुडे पनि वर्षा सुरु भएपछि गाडी चल्न सक्दैनन् । गाडी नगुड्दा स्थानीयवासी पहिलेकै जस्तै पैदलयात्रा गर्नुपर्छ भने दैनिक उपभोग्य सामान पनि बोकेरै ल्याउनुपर्ने बाध्यता छ ।

‘जिल्ला सदरमुकाम बेनी बजार र नगरपालिका क्षेत्रमा मात्रै होइन, पाँचवर्ष अघिसम्म निकै दुर्गम र अनकण्टार मानिने ठाउँमासमेत अहिले सडक पुगेको छ’ बेनी बजारका नैनकुमार श्रेष्ठले भने, ‘सडकले गाउँका जनतालाई सुविधा पनि दिएको छ र सास्ती पनि ।

बर्खाको समयमा सडककै कारण बाढीपहिरोको जोखिम बढेको छ भने गाडी नचल्दा जोखिम मोलेर पैदलयात्रा गर्नुपर्ने बाध्यतामा नागरिक छन् ।’

मालिका गाउँपालिका–६ का ५१ वर्षिय टेकबहादुर विकले सडकले सुविधा भन्दा पनि प्राकृतिक स्रोतको विनाश र बाढी सास्ती दिएको बताए ।

‘गाउँमा खनिएका सडकको अवस्था निकै कमजोर छन् । साँघुरा र जोखिमयुक्त सडक हुँदा गाडी चल्दैनन्, गाउँको तल्लो क्षेत्रसम्म गाडी आए पनि माथिल्लो क्षेत्रमा बर्खामास गाडी पुग्न सक्दैनन्’ उनले भने ‘चाहिएको बेला गाडी चढ्न पाइँदैन । सडक बनाउने नाममा कैयौँले खेतबारी र घरसमेत गुमाउनु परेको छ ।’

रघुगङ्गा गाउँपालिका–६ का डेकबहादुर शेरपुंजाले सडकले गाउँलेलाई धेरै सुविधा दिएको बताउँदै गाउँका खेतबारी, मठ मन्दिर र चौतारी पोखरीको भने नाश भएकोमा आफूलाई चिन्ता लागेको बताए ।

‘सडकका कारण बजारको सेवा सुविधा गाउँमा आए पनि सडकले विकाससँगै विनाश पनि निम्त्याएको छ । अव्यवस्थित रुपमा निर्माण भएका सडकमा हिउँदमा गाडी गुडे पनि बर्खाको समय ठप्प हुन्छ’, उनले भने, ‘बाढी र पहिरोको जोखिम पनि उस्तै छ’ स्थानीय शेरपुंजाले भने ।

आवश्यकता भन्दा बढी गाउँमा सडक खनिएपछि सडकभन्दा तलपट्टीका धेरै बस्ती बाढीपहिरोका जोखिममा परेका स्थानीयवासीको भनाइ छ । ‘सडक खनिनुभन्दा पहिला गाउँ निकै रमाइला र हराभरा थिए, अहिले सडकले गर्दा उराठिलो बनेका छन्’ बेनी नगरपालिका–२ का नारायण शर्माले बताए ।

म्याग्दीमा बेनी–जोमसोम– कोरला, बेनी– दरवाङ, बेनी–मालढुङ्गा र बेनी–बागलुङ सडक खण्डको स्तरोन्नतिको काम भइरहेको छ । बेनी–बगरफाँट–सुर्केमेला–बरंजा, बेनी– अर्थुङ्गे–घतानलगायत ग्रामीण सडकको स्तरोन्नति र कालोपत्रको काम पनि हुँदैछ । अधिकांश ग्रामीण सडक भने जीर्ण बन्दै गइरहेका स्थानीयको गुनासो छ ।

जिल्ला समन्वय समिति बागलुङका प्रमुख राजकुमार थापाले अव्यवस्थित रुपमा निर्माण भएका सडकले गाउँको सुन्दरता नासिँदै गएकोले अब ग्रामीण सडक निर्माणमा निश्चित मापदण्ड पूरा गरेर मात्र काम गर्न दिइने बताए ।

अहिले सबै पालिकालाई सडक निर्माण गर्दा इन्जिनियरिङ गरेर मात्रै निर्माण गर्न आग्रह गरेको उनले जानकारी दिए ।