सूर्यको उत्पत्ति !

चन्द्रमा र सूर्यमा यस पृथ्वीमा सबैले देख्ने र सबैभन्दा देखिने देवताहरु हुन् जो हामीले आफ्नो सर्वोच्च ईश्वरीय रूपमा देख्न सक्छौं । वेदमा सूर्यलाई संसारको आत्मा भनिन्छ । सम्पूर्ण विगतका संसारको आत्मा सूर्य हो । यस पृथ्वीमा सूर्यबाट जीवन छ । वैदिककालदेखि सूर्य पूजाको आरम्भ भउको मानिन्छ । वेदका भजनहरुमा सूर्य भगवानको धेरै ठाउँमा प्रशंसा गरिएको छ । पुराणहरुमा सूर्यको उत्पत्ति, प्रभाव, स्तुति, मन्त्र आदि विस्तृत रुपमा पाईन्छ । ज्योतिष शास्त्रमा सूर्यलाई नौ ग्रहहरु मध्ये राजाको स्थान प्राप्त भएको छ ।

सूर्यको उत्पत्ति

मार्कण्डेय पुराणअनुसार पहिले यो सारा संसार प्रकाश विहिन् थियो । त्यस समय कमल योनि ब्रह्मा जी प्रकट भए । उनको मुखबाट निस्केको पहिलो शब्द ओम थियो, जो सूर्यको सूक्ष्म रूप थियो ।

त्यस पछि, ब्रह्मा जीको चार अनुहारबाट चार वेदहरु प्रकट भए, जो ओम को बहावमा एक बने । यो वैदिक प्रभाव आदित्य हो जो संसारको अविनाशी कारण हो । यो वेद रूप सूर्य ब्रह्माण्डको सृष्टि, र खरखाव र विनाशको कारण हो । सृष्टिको समयमा, ब्रह्माका पुत्र मरिची थियो, जसका पुत्र ऋषि कश्यपको विवाह अदितिसँग भएको थियो ।

अदितिले भगवान सूर्यलाई कडा तपस्या गरेर प्रसन्न गरेकी थिइन्, जो उनको इच्छा पूरा गर्न सुषुम्नाको किरण लिएर उनको गर्भमा प्रवेश गरेकी थिइन् ।

गर्भावस्थाको समयमा पनि, अदिति चन्द्रयान जस्तै कठिन उपवासको पालन गर्थिन् । ऋषिराज कश्यप रिसाएर अदितिलाई भने ’तिमी किन यस्तो ब्रत राखेर नजन्मे बच्चालाई मार्न चाहन्छौ ? भगवान सूर्य एक शिशुको रूपमा त्यो गर्भबाट प्रकट भए । यो सुनेर देवी अदितिले बच्चालाई गर्भबाट बाहिर फ्याँकिन्, जुन उनको दिव्य चमकले चम्किरहेको थियो ।

भगवान सूर्य शिशुको रुपमा उनको गर्भबाट बहिर आए । अदितिको मरिचम अन्डम भन्ने कारणले यो बच्चा नाम मार्कण्डेयद्वारा प्रसिद्ध भए । ब्रह्मा पुराणमा अदितीको गर्भबाट जन्मेको सूर्यको अंशलाई विवासवन भनिन्छ ।