महाभारतमा धृतराष्ट्र र सञ्जयबीचको रोचक संवाद

सञ्जयका बुबा जुलाहा थिए । उनका पिताको नाम गवल्यागन थियो । उनले महर्षि वेदव्यासबाट दीक्षा लिए र ब्राह्मणवाद ग्रहण गरे । अर्थात् बुनकरबाट ब्राह्मण बनेका थिए । वेद पढेर उनी धृतराष्ट्रको राज्यसभाको सम्मानित मन्त्री पनि बने ।

-के गरुँ, छोरा मेरो वशमा छैन । तब ऋषि भन्नुहुन्छ- ठीक छ, म तिमीलाई दिव्य दर्शन दिन्छु ताकि तिमीले सर्वनाश देख्न सक । धृतराष्ट्रले उनलाई त्यसो गर्नबाट रोक्छन् र सञ्जय लाई यो दिव्य दर्शन दिन आग्रह गर्छन् । जसले गर्दा म उनीहरूबाट शहीद भएको कुरा सुन्न सकूँ । त्यसपछि वेदव्यास ऋषिले सञ्जयलाई दिव्यदृष्टि प्रदान गर्नुहुनेछ ।

-सञ्जयको बारेमा धेरै कम मानिसहरूलाई थाहा छ । गीता सञ्जय र धृतराष्ट्र बीचको संवादबाट सुरु हुन्छ । हस्तिनापुरमा बसेर सञ्जयले धृतराष्ट्रलाई कुरुक्षेत्रको युद्धको विवरण सुनाए । सञ्जयले १८ दिनसम्म चलेको युद्धको हरेक घटनाको वर्णन गरेका छन् । सञ्जयसँग दिव्य दृष्टि थियो, त्यसैले उनले दरबारमा बसेर युद्धभूमिको सम्पूर्ण दृश्य देख्न सक्थे । दृष्टिविहीन धृतराष्ट्रले महाभारत युद्धको हरेक भाग आफ्नो आवाजबाट सुने ।

-भनिन्छ कि सञ्जय श्रीकृष्णका भक्त थिए र उनी धृतराष्ट्रका मन्त्री पनि थिए, त्यसैले उनले आफ्नो भक्तिलाई मन्त्रीसँग कहिल्यै टक्कर दिन दिएनन् । उनले दुवैमा सन्तुलन कायम राखे, तर पनि सञ्जय आफ्नो निष्ठाका लागि प्रसिद्ध थिए । धृतराष्ट्रलाई सही सल्लाह दिनुहुन्थ्यो । एकातिर शकुनीको दुष्टताको बारेमा उनीहरूलाई सचेत गराउनुहुन्थ्यो, अर्कोतिर पाण्डवहरूप्रति दुर्योधनको असहिष्णु व्यवहारको बारेमा धृतराष्ट्रलाई सचेत गराइरहनुभएको थियो । उनी धृतराष्ट्रका दूत पनि थिए ।

-अर्जुनपछि सञ्जयले भगवान् कृष्णको मुखबाट गीता सुनेका थिए । सञ्जय श्रीकृष्ण-अर्जुन संवादका साक्षी थिए । सञ्जयले धृतराष्ट्रको अगाडि पूरै महाभारतको प्रत्यक्ष वर्णन गरेका थिए । उनको विवरण अचम्मको थियो। उनले महाभारतका सबै प्रमुख योद्धाहरूलाई विस्तृत रूपमा वर्णन गरे। भनिन्छ गीताको उपदेश दुईजनाले सुने, एक अर्जुन र अर्को सञ्जय ।