अवरोध तोड्दै छन् साउदी महिलाहरु

एजेन्सी । भिजन २०३० बाट प्रेरित भएर साउदी अरबका महिला उद्यमीहरू सबै विरोध र कठोर राजनीतिक सक्रियताका बाबजुद औद्योगिक क्षेत्रमा अगाडि बढिरहेका छन् ।

यो हप्ता, साउदी अरेबियाका महिलाहरूले मौनताको नयाँ उचाइमा पुगेका छन् । क्यान्सर अनुसन्धानकर्ता रायना बर्नावी, ३४, रियादमा आफ्नो कार्यस्थल किङ फैसल विशेषज्ञ अस्पतालबाट अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेशनको मोबाइल प्रयोगशालामा बदलिन् ।

उनले दस दिनसम्म अनुसन्धान सञ्चालन गर्ने छिन् र आईएसएस रेडियो स्टेसन मार्फत साउदी विद्यार्थीहरूसँग प्रश्न-उत्तर सत्र आयोजना गर्ने छिन् । उनले बाह्य अन्तरिक्षबाट पनि ट्वीट गर्न थालेका छन्, जसमा उनले पृथ्वीमा रहेका विश्वका साथीहरूसँग सेल्फी साझेदारी गरेका छन् । यी तस्विरहरूमा उनले आफ्नो कामको बारेमा जानकारी दिने र ती तस्बिरहरू मात्र देखाउँदैन तर हजुरआमाको झुम्का पनि देखाउँदै छिन् ।

आधुनिकीकरण प्रक्रिया

२0१६ मा, देशको वास्तविक नेता, क्राउन प्रिन्स मोहम्मद बिन सलमान, सामान्यतया MBS भनेर चिनिन्छ, समाज र अर्थव्यवस्थाको आधुनिकीकरण गर्ने उद्देश्यले भिजन २0३0 नामक सुधारको प्रक्रिया सुरु गरे ।

तर, मानवअधिकारकर्मीहरूले सुधारका कारण राजनीतिक प्रतिरोध वा मानवअधिकार जस्ता विषयमा खासै भिन्नता नआएको बताउँछन् । यस्ता मुद्दामा महिलासहित सयौं कैदीले सजाय भोगिरहेका छन् भन्ने ठूला संस्थाको अनुमान छ । धेरैलाई मृत्युदण्डको सजाय समेत दिइएको छ । तैपनि, स्थितिमा उल्लेखनीय सुधार भएको छ, विशेष गरी महिलाहरूको सन्दर्भमा ।

साउदीकरणबाट महिला लाभान्वित हुन्छन्

Julie Barbier Leblan व्यापार पत्रिका फोर्ब्स द्वारा २0२२ मा मध्य पूर्व टेक ब्रान्ड को सफलता पछि शीर्ष २0 महिला मध्ये एक हो। उनी भन्छिन् कि यो परिवर्तनको पछाडि अन्य दुई कारणहरू छन्, ‘धेरै जसो महिलाहरूले आफ्नो परिवारको साथ साथै साउदीकरण कानूनबाट समर्थन पाइरहेका छन्।’

साउदीकरण कानूनलाई अरबीमा निताकत भनिन्छ। वास्तवमा यी कानुनहरू सन् १९७० को दशकमा विदेशीहरूको आधिपत्य भएका उद्योगहरूमा साउदीहरूको रोजगारी बढाउन ल्याइएका नियमहरू हुन्।

सन्स भन्छन्, ‘साउदीकरणले भिजन २०३० को मुख्य पक्ष बनेको छ किनभने साउदीकरणले साउदीलाई रोजगारीमा कोटा तोकेको छ । र यदि कम्पनीहरूमा साउदीको संख्या पर्याप्त छैन भने, यो कोटा पूरा नगरेमा कम्पनीहरूलाई जरिवाना लगाइनेछ।’

यी नियमका कारण महिलाको रोजगारीमा निकै वृद्धि भएको छ । तथ्याङ्क GASTAT को लागि सामान्य प्राधिकरण द्वारा हालैको एक रिपोर्टले बताउँछ कि २0२२ मा साउदी महिलाको बेरोजगारी दर तीन महिना भित्र २0.५ छ प्रतिशतबाट १५.४ प्रतिशतमा घटेको छ ।

लैङ्गिक असमानता कायमै छ

यो सत्य हो कि अहिले महिलाहरूले पहिलेको तुलनामा धेरै पारिश्रमिक पाएका छन्, तर पनि, उनीहरूले पुरुष समकक्षहरूको तुलनामा कम पैसा पाइरहेका छन् ।

युरोपेली साउदी अर्गनाइजेसन फर ह्युमन राइट्स (ESOHR) ले १८ सेप्टेम्बर २०२२ मा अन्तर्राष्ट्रिय समान तलब दिवसको अवसरमा एक प्रतिवेदन प्रकाशित गर्‍यो, जसमा सरकारी क्षेत्रमा र निजी क्षेत्रमा महिला र पुरुषबीच ४ प्रतिशत तलब अन्तर रहेको बताएको थियो ।

यो भिन्नता घट प्रतिशत सम्म थियो । आधिकारिक रूपमा साउदी अरेबियाको सरकारले पारिश्रमिकमा कुनै पनि प्रकारको लैङ्गिक भेदभावलाई प्रतिबन्ध लगाउने दाबी गर्ने फरक कुरा हो ।

महिला, व्यवसाय र कानूनु मा हालैको विश्व बैंकको प्रतिवेदनले भनेको छ, ‘साउदी अरेबिया सबैभन्दा कमजोर छ जब यो विवाहमा बाधाहरू, बच्चाहरूको पछि काम गर्ने महिलाहरूलाई नियन्त्रण गर्ने कानुन र सम्पत्ति र सम्पदामा लैङ्गिक भेदभावको कुरा आउँछ।’ महिलाको कानुनी समानता सुनिश्चित गर्न थप सुधारहरू गर्नुहोस् ।