खतरामा छन् प्रमुख नदीहरू

विश्वको सबैभन्दा उत्पादनशील भूमि मध्ये एक नदीको डेल्टामा बसोबास गर्ने लाखौं मानिसको जीविकोपार्जन जोखिममा छ । यो भूमि बनेको छ जहाँ ठूला नदीहरू समुद्रसँग मिल्छन् र तिनीहरूको प्राकृतिक तलछटहरू जम्मा हुन्छन् । नदी डेल्टाहरू प्रायः समुद्र सतहभन्दा केही मिटर माथि हुन्छ । डेल्टा क्षेत्रहरूले विश्वको भूमि क्षेत्रको ०।५ प्रतिशत भन्दा कम ओगटेको छ । नदीको डेल्टाले विश्वको कुल गार्हस्थ उत्पादनमा चार प्रतिशतभन्दा बढी योगदान पुर्‍याउँछ, विश्वव्यापी बाली उत्पादनको तीन प्रतिशत र विश्वको जनसंख्याको ५.५ प्रतिशतको घर हो ।

स्ट्यानफोर्ड युनिभर्सिटीको नेतृत्वमा गरिएको अध्ययन अनुसार यी सबै महत्त्वपूर्ण डेल्टाहरू तिनीहरूको निकटतम, विश्वव्यापी जलवायुमा हुने परिवर्तनहरूप्रति अत्यधिक संवेदनशील छन् । स्ट्यानफोर्ड नेचुरल क्यापिटल प्रोजेक्टका लागि अध्ययन लेखक र प्रमुख वैज्ञानिक राफेल श्मिटले भने, यो प्रायः बढ्दो समुद्र होइन, तर मानव गतिविधिहरूको कारणले डुब्ने भूमि हो जसले तटीय जनसंख्यालाई सबैभन्दा बढी खतरामा पार्छ । हाम्रो अनुसन्धान अनुसार यसले विश्वभरि विशेष गरी तटीय क्षेत्रहरूमा बढ्दो संख्यामा खतराहरूलाई बेवास्ता गरेको छ।

अन्वेषकहरूले के प्रमाण फेला पारेका छन् भने यो समुद्री सतहको वृद्धि होइन, तर डुबिरहेको भूमि हो, जसले विश्वभरका डेल्टाहरूलाई सबैभन्दा खतरामा पार्छ । श्मिटका अनुसार नदीको डेल्टा व्यवस्थापनका लागि यो धेरै महत्त्वपूर्ण छ। जलवायु परिवर्तनलाई तटीय जीविका र सुरक्षाको लागि खतराको रूपमा बढ्दो रूपमा चिनिन्छ, त्यो कथाको एउटा भाग मात्र हो।

निस्सन्देह जलवायु न्यूनीकरण विश्वभर समुद्री सतह वृद्धि रोक्नको लागि महत्वपूर्ण छ। यद्यपि, नदीको डेल्टा र तिनको योगदान गर्ने बेसिनहरूमा स्थानीय प्राकृतिक स्रोतहरूको अत्याधिक प्रयोगको विरुद्ध लड्दा तटीय देशहरूका लागि ठूलो र तत्काल प्रभाव पार्ने अवसर र जिम्मेवारी दुवै हुनेछ। यो अध्ययन वन अर्थ जर्नलमा प्रकाशित भएको छ ।