आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स : यदि ह्यान्डल गरिएन भने यो जादुई कलम पनि डंक बन्न सक्छ

काठमाडौं । एआई टेक्नोलोजीले मानिसहरूका लागि जादुई कलम जस्तै काम गर्न सक्छ । यसले वांछित जानकारी बनाउन तथ्यहरूसँग विचारहरू संयोजन गर्न सक्छ । एकै समयमा गलत सोचका साथ एउटै एआईले प्रक्रियाहरूमा बाधा पुर्‍याएर गम्भीर क्षति पुर्‍याउन सक्छ । यो पक्ष सरकार र समाजका लागि विचारणीय छ ।

गुगलका पूर्व उपाध्यक्ष ज्याकी हिन्टन जसलाई एआईका पिता भनिन्छ । उनी भन्छन्, ‘एआई प्रणाली मानव मस्तिष्क जत्तिकै शक्तिशाली मात्र होइन, धेरै हिसाबले यो भन्दा धेरै शक्तिशाली छ। तिनीहरू मानिसहरूको तुलनामा धेरै छिटो सिक्छन् । त्यसैले उनीहरु मानिसभन्दा अगाडि जान सक्छन् ।’

ChatGPT को संस्थापक सैम अल्टम्यान सहमत उनको कुरामा देखिन्छन्। उनले अमेरिकी सिनेटलाई एआई कम्पनीहरूलाई लाइसेन्स दिन नयाँ एजेन्सी बनाउन माग गरेका छन् । अल्टम्यान भन्छन् कि हामीले एआईका जोखिमहरू पहिचान गर्न सक्ने प्रणाली बनाउनु पर्छ, अन्यथा यसले भूराजनीतिक चुनौतीहरूलाई जन्म दिनेछ ।

यसमा कुनै शंका छैन कि एआईले हाम्रो जीवनमा निरन्तर सुधार गरिरहेको छ । म्यापिङ प्रणाली होस् वा तपाईंले खोज इन्जिनहरूमा प्राप्त गर्ने नतिजाहरू वा संगीत एपमा तपाईंले चाहेका गीतहरूको सूची प्राप्त गर्न पनि एआईले योगदान गरिरहेको छ। यसको आगमनदेखि, एआई संसददेखि सडकसम्म छलफल भइरहेको छ । विशेष गरी यसको नकारात्मक पक्ष बारे ज्यादा चर्चा छ। सबै शंकाहरू गलत छन् र सबै सही पनि छैनन् ।

एआईको सहयोगमा नक्कली भिडियो/फोटो भ्वाइसहरू सिर्जना भइरहेका छन् । एआईको सहयोगमा बनाइएका कानुनी सूचना र अनुसन्धान पत्रहरू पनि रोकिएका धेरै घटनाहरू छन् । नक्कली समाचारहरू फैलाउन, खराब सामग्री सिर्जना गर्न वा व्यक्तिहरूको नक्कल गर्न पनि एआईको दुरुपयोग भइरहेको छ ।

यही कारण हो कि जेनेरेटिभ एआईलाई नियमन गर्न कानुनी रूपरेखा बनाउन आवश्यक छ । GPAI (कृत्रिम बुद्धिमा विश्वव्यापी साझेदारी) को सदस्य देशहरूसँग यस दिशामा काम सुरु गर्दै, भारत सरकारले एआईमा नवीनता हुनुपर्ने तर गोपनीयता र सुरक्षामा ध्यान आवश्यक छ भनेर स्पष्ट गरेको छ ।

यदि हामी एआईप्रति सकारात्मक र उत्पादक हुन चाहन्छौं भने यो नैतिक हुनुपर्छ । यससँगै के गर्ने र के नगर्ने भन्ने कुराको स्पष्ट प्रोटोकल छ । युरोपेली संघका सांसदहरूले पनि ChatGPT को बायोमेट्रिक डाटाको प्रयोगमा प्रतिबन्ध सहित एआई नियमको मस्यौदामा परिवर्तन गर्न सहमत भएका छन् । जापानले व्यावसायिक प्रयोजनका लागि एआईको प्रयोगलाई नियमन गर्ने कुरा पनि गरेको छ ।

क्यालिफोर्निया विश्वविद्यालयको कम्प्युटर विज्ञानका प्राध्यापक स्टुअर्ट रसेलले आफ्नो पुस्तक ‘आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स ए मोडर्न अप्रोच’ मा लार्ज ल्याङ्ग्वेज महल (LLM) सुरक्षित छ कि छैन भन्ने चिन्ता व्यक्त गरेका छन् ? हामीले जागरण डिजिटल न्यूजरूममा विभिन्न एआई उपकरणहरूसँग काम गर्दा केही निष्कर्षहरू फेला पारेका छौं ।

एआईसँग अहिले सबैभन्दा ठूलो चुनौती डाटाको प्रयोग हो। प्रशिक्षित मोडेलहरूको लागि ठूलो मात्रामा व्यक्तिगत डेटा सङ्कलन गरिन्छ, तर त्यसो गर्नको लागि कुनै कानुनी आधार छैन। ती व्यक्तिहरूलाई जानकारी दिइँदैन जसबाट डाटा लिइन्छ। यो गोपनीयताको उल्लङ्घनको विषय हुन सक्छ।

तसर्थ, यदि ठीकसँग प्रयोग गरियो भने, एआईले अवस्थित न्यूजरूम कर्मचारीहरूको दक्षता बढाउन सक्छ । तिनीहरूले सीमित समयमा राम्रो अनुसन्धान र डेटा प्रस्तुत गर्न सक्छन्। जानकारीलाई विभिन्न परिप्रेक्ष्यमा प्रस्तुत गर्न सकिन्छ जसले पाठकहरूलाई प्रत्यक्ष रूपमा फाइदा पुग्छ । एआईको आगमनसँगै रोजगारी समाप्त हुन्छ भन्ने आशंका अहिले निराधार छ, तर बौद्धिक प्रयोगले हाम्रो कामलाई अझ प्रभावकारी र रचनात्मक बनाउन सक्छ ।