कार्बन उत्सर्जनलाई प्रदूषण मान्न अपिल

काठमाडौं । आफ्नो देशलाई विनाशकारी जलवायु परिवर्तनबाट जोगाउन नौ टापु देशले संयुक्त राष्ट्रसंघको अन्तर्राष्ट्रिय समुद्री अदालतमा अपील गरेका छन्। यो मुद्दा ह्याम्बर्ग अदालतमा सुनुवाइ भैरहेको छ।

इन्टरनेशनल ट्रिब्युनल फर द ल अफ द सीमा यी टापु देशहरूले समुन्द्रमा मिसिने कार्बनडाइअक्साइडलाई प्रदूषण मान्न आग्रह गरेका छन् । विश्वका देशहरूले यो प्रदूषण रोक्नु पर्ने उनीहरूको भनाइ छ ।

मानिसले सास फेर्ने अक्सिजनको आधा हिस्सा ओशन इकोसिस्टमले उत्पादन गर्छ। यसबाहेक तिनले मानव गतिविधिहरु द्वारा उत्पादित कार्बन डाइअक्साइड को एक ठूलो भाग अवशोषित गर्छन् । एकातिर लगातार बढ्दो उत्सर्जनले समुन्द्रलाई तातो र अम्लीय बनाउँदैछ भने अर्कातिर यसले समुद्री जीवलाई पनि हानि पुर्याइरहेको छ ।

उत्सर्जनलाई प्रदूषकका रूपमा लिन अपील

यी देशहरूले संयुक्त राष्ट्र संघको सन्धि यूएनसीएलओएस ( UNCLOS )/तर्फ ध्यानाकर्षण गरेका छन् जसले सामुद्रिक प्रदूषण रोक्न सम्बद्ध देशहरूलाई अनिवार्य बनाउँछ । संयुक्त राष्ट्र सन्धि अनुसार प्रदूषण भनेको ‘कुनै पनि पदार्थ वा ऊर्जा हो जुन मानव मार्फत समुद्री वातावरणमा प्रवेश गर्दछ’ र समुद्री जीवनलाई असर गर्छ। यद्यपि, यसले कार्बन उत्सर्जनलाई प्रदूषक मान्दैन । यी देशहरू चाहन्छन् – यी उत्सर्जनहरूलाई पनि प्रदूषक मानिनुपर्छ।

तुभालु पनि यस्तो अपील गर्ने देशहरू मध्ये एक हो। तुभालुका प्रधानमन्त्री कौशिक नातानो भन्छन् – सम्पूर्ण समुद्री र तटीय इकोसिस्टमहरू ध्वस्त हुँदैछन् किनभने यो न्यानो र अधिक अम्लीय हुँदैछ। विज्ञान स्पष्ट छ : यो हरितगृह ग्यास उत्सर्जनको कारण जलवायु परिवर्तनको प्रभाव हो।

साना टापुहरूमा गम्भीर प्रभाव

जलवायु न्याय प्रयासले मार्चमा ठूलो सफलता हासिल गर्‍यो जब संयुक्त राष्ट्र संघको महासभाले यससँग सम्बन्धित प्रस्ताव पारित गर्‍यो। यसमा अन्तर्राष्ट्रिय अदालतलाई पृथ्वीको जलवायु जोगाउन ती देशका लागि नियम अनिवार्य बनाउन र त्यसो नगरे कानुनी कारबाही भोग्नुपर्ने भनिएको छ । संयुक्त राष्ट्र संघको यो कदम भानुआटुको नेतृत्वमा भएको थियो जसले सेप्टेम्बर ११ मा जर्मनीको ह्याम्बर्गमा हुने सुनुवाइमा पनि भाग लिइरहेको छ।

भानुआटु जस्ता साना टापुहरूले विशेष गरी ग्लोबल वार्मिङको प्रभाव सबैभन्दा बढी महसुस गरिरहेका छन्। समुद्री सतह बढ्दै गएको छ र यसले सिंगो देशलाई डुबाउन सक्छ।

पृथ्वीको दुई तिहाइ भाग समुद्रले ढाकेको छ। अमेरिकाको नेशनल ओशिनिक एन्ड क्लाइमेट एडमिनिस्ट्रेशनका अनुसार २०२२ मा महासागरको सतहको पानीको ६० प्रतिशतले कम्तीमा एउटा तातो लहरको सामना गर्नेछ। यो पूर्व औद्योगिक स्तरको तुलनामा करिब ५० प्रतिशत बढी हो ।

भानुआतु र तुभालु बाहेक अपील गर्ने नौ टापु देशमा बहामास, निउ, पलाउ, सेन्ट किट्स एन्ड नेभिस, सेन्ट लुसिया, सेन्ट भिन्सेन्ट र ग्रेनाडाइन्स समावेश छन्।

एएफपी