तिब्बती पठारको तापक्रमले विश्वको मौसमलाई असर

एजेन्सी । अमेरिकी मौसम विज्ञान समाजको बुलेटिनमा प्रकाशित वैज्ञानिकहरूको अन्तर्राष्ट्रिय टोलीले रिपोर्ट अनुसार तिब्बती पठारमा माटोको तापक्रममा हुने परिवर्तनले मुख्य जलवायु ढाँचालाई असर गर्छ । यसले पूर्वी एसियामा मनसुनी वर्षालाई प्रभावित तुल्याउँछ, जसले एक अर्ब भन्दा बढी मानिसका लागि जमिनले बाली उब्जाउन, बिजुली उत्पादन गर्न र इकोसिस्टम कायम राख्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ ।

तिब्बती पठारमा रहेको माटोको तापक्रम हिमालय पर्वतको माथिदेखि बङ्गालको खाडीसम्म भिन्न हुन्छ, जुन मनसुनको आर्द्रताको महत्त्वपूर्ण स्रोत हो। यसले उच्च र कम-दबाब प्रणाली र जेट स्ट्रिमको ढाँचालाई असर गर्छ । उच्च वायुमण्डलीय हावाको प्रवाहले वर्षा कम गर्ने ठाउँमा शक्तिशाली प्रभाव पार्छ।

चिसो तिब्बती पठारले कमजोर मनसुनलाई बढी प्रभावकारी बनाउँछ, जबकि न्यानो अवस्था र एसियाली मनसुन क्षेत्रमा बाढीको बढ्दो प्रवृत्तिलाई बलियो बनाउँछ। यो पछिल्लो अध्ययनले यी दुई पर्वतीय प्रणालीको तापक्रम उतार-चढाव तिब्बती पठार-रकी माउन्टेन वेभ ट्रेन मार्फत सम्बन्धित रहेको पनि पत्ता लगाएको छ । तिब्बती पठारको तापक्रमले चीनको तल्लो भूभागको पूर्वी भागलाई असर गर्छ भने रकी पर्वतले दक्षिणी मैदानमा हुने वर्षालाई असर गर्छ ।

सतहको तापक्रममा एक वा दुई डिग्री सेल्सियसको परिवर्तनले पनि ठुलो फरक पार्न सक्ने अनुसन्धानकर्ताहरू बताउँछन्। यो तिब्बती पठार भू वैज्ञानिक विशेषताहरूले भरिपूर्ण छ जसले लगभग एक लाख वर्ग माइल जमिन ओगटेको छ भने यसको औसत उचाइ समुद्र सतहबाट लगभग १५ हजार फिट छ ।

कतिपय ठाउँमा तापक्रममा ४० प्रतिशतसम्मको परिवर्तन वर्षाको विसङ्गतिले गर्दा हुन्छ। तिब्बती पठारको माटोको तापक्रम र विश्वव्यापी हावापानी र मौसमका घटनाहरूबिचको सम्बन्ध पत्ता लगाउने यो पहिलो अध्ययन हो । यस विषयमा अरू विवरण बुझ्न थप अनुसन्धान आवश्यक छ र त्यो अनुसन्धानको उद्देश्य मौसमको पूर्वानुमान गर्ने क्षमतामा सुधार गर्नु हो।

यो काम अझ प्रभावकारी रूपमा गर्न सके कृषि जस्ता उद्योगलाई राम्रो सिफारिस गरेर अरबौँ वा ट्रिलियन डलर बचत गर्न सकिन्छ। यो अनुसन्धान एएमआईएस जर्नलमा प्रकाशित भएको छ ।