जलवायु परिवर्तनका कारण बङ्गलादेशमा चिया उद्योग प्रभावित

जलवायु परिवर्तनका कारण बंगलादेशको चिया उद्योग पनि प्रभावित भएको छ । जसका कारण चिया मजदुरहरुले समेत ठूलो नोक्सानी बेहोर्नु परेको छ ।

फूल कुमारी उत्तरपूर्वी बंगलादेशको चिया बगानमा विगत तीन दशकदेखि काम गर्दै आएकी छिन् तर ४५ वर्षीया कुमारी यस बढ्दो मौसममा यस्तो चरम गर्मी र खडेरी कहिल्यै नदेखेको बताउँछिन् ।

दक्षिणी सहर सिल्हेटको श्रीमंगलको खेतमा काम गर्दा पानी पिउदै गर्दा उनी भन्छिन्, ‘यहाँ यति गर्मी छ कि म आफ्नो काम गर्न सक्दिनँ । यस्तो अवस्था मैले जीवनमा कहिल्यै देखेको छैन ।

श्रीमंगल बंगलादेशको चिया राजधानी हो। यहाँ परम्परागत रूपमा सबैभन्दा बढी वर्षा हुन्छ र गर्मी मौसममा तापक्रम ३० डिग्री सेल्सियसको वरिपरि हुन्छ, तर वर्षाले मौसमलाई रमाइलो बनाउँछ । तर पछिल्लो समय पृथ्वी न्यानो हुँदै गएपछि तापक्रम पनि बढ्दै गएको र मे महिनामा श्रीमंगलको तापक्रम ३९ डिग्रीमा पुगेको छ । यो महिनामा सामान्यभन्दा आधाभन्दा कम पानी परेको छ ।
पर्यटक आउँदैनन्

यस अवस्थाका कारण गत वर्षको तुलनामा यस क्षेत्रमा चिया उत्पादन आधामा झरेको छ । र यसपालि यो पहाडी क्षेत्रको वर्षावन, ताल र आकर्षक चिया बगान हेर्न आउने पर्यटकको चहलपहल कम भएको छैन ।

विश्वभर जलवायु परिवर्तनका कारण तातो हावा उद्योग व्यवसाय र यससँग सम्बन्धित मजदुरका लागि अत्यन्तै हानिकारक सावित भइरहेको छ । उनीहरुमा निर्भर अर्थतन्त्र र जनसंख्याले कसरी सामना गर्ने भन्ने प्रश्न हो ।

श्रीमंगल पर्यटन सेवा संगठनका महासचिव काजी शमसुल हकले पर्यटकलाई ६० प्रतिशतसम्म छुट दिए पनि आकर्षित गर्न नसकेको बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘गर्मी र खडेरीको डरले सताएको छ ।

हकका अनुसार श्रीमङ्गलको पर्यटनका लागि वर्षायाम सबैभन्दा राम्रो समय हो। यस क्षेत्रमा ६० रिसोर्ट छन् तर यसपटक पर्यटक आएका छैनन् ।

‘हामी प्रायः जलवायु परिवर्तनको बारेमा सुन्छौं र अब हामी हाम्रो क्षेत्रमा यसको प्रभाव देख्न सक्छौं,’ हक भन्छन् ।

जलवायु परिवर्तन: श्रमिकहरूले परिणाम भोगिरहेका छन्

ब्रिटिस औपनिवेशिक शासनकालमा श्रीमंगलमा पहिलो पटक चिया बगान लगाइएको थियो। यो क्षेत्र सामान्यतया मध्यम तापक्रमको लागि चिनिन्छ।

मिनी हाजरा क्षेत्रको चिया बगानमा चिया पात टिप्ने काम गर्छिन्। दिनमा पचासदेखि ६० किलो चियापत्ती टिप्ने गरेको उनी बताउँछिन्, तर यस वर्ष भने पन्ध्र किलो मात्रै टिप्न पाएकाले आम्दानीमा समेत असर परेको छ ।

हाजरा भन्छिन्, ‘गर्मीमा काम गरेपछि पूरै शरिर जलेको महसुस हुन्छ र पानी खन्याएर पनि राहत हुँदैन ।

गर्मीका कारण थकान यति बढ्छ कि कामबाट फर्किएपछि घरको आवश्यक काम पनि गर्न नसक्ने अवस्था छ । यस्तो कठोर मौसम कहिल्यै नबिर्सेको उनी बताउँछिन् । हाजरा भन्छिन्, ‘पहिले यस्तो कहिल्यै थिएन । पर्याप्त पानी परेकाले गर्मीमा पनि आरामसँग काम गर्न सक्थ्यो ।’

विज्ञहरूका अनुसार यस्तो तीव्र गर्मीले बंगलादेशका चिया मजदुरलाई मात्रै नभई चिया बगान पनि जोखिममा परेको छ ।

उपज मा विनाशकारी प्रभाव

बंगलादेश चिया अनुसन्धान संस्थानका प्रमुख वैज्ञानिक मोहम्मद अब्दुल अजिजले चिया उत्पादनका लागि इष्टतम तापक्रम १५ देखि २५ डिग्री सेल्सियस रहेको तर सामान्यतया २९ डिग्री सेल्सियससम्म चिया उत्पादनमा कुनै समस्या नहुने बताउँछन् ।

विगत दुई वर्षमा ३६ र ३७ डिग्री सेल्सियस तापक्रम पुगेका र यस वर्ष ३९ डिग्रीमा पुगेकाले उत्पादन घट्दै गएको हो ।

बंगलादेश कृषि विश्वविद्यालयका कृषि अनुसन्धानका प्राध्यापक रमिजुद्दिन तापक्रम बढ्दै गएकाले कीराको समस्या पनि बढिरहेको बताउँछन् ।

विशेष प्रकारको कीरा रेड स्पाइडर माइटले पातमा क्षति पुर्याइरहेको र त्यसलाई जोगाउन कीटनाशक औषधिको प्रयोग आवश्यक भएको छ ।

उच्च तापक्रम र वर्षा नहुँदा चियाबारीमा नयाँ पात आउन नसकेको उनले बताए । बंगलादेश चिया बोर्डले यो वर्ष चिया उत्पादनमा ठूलो गिरावट आउने जनाएको छ ।

ढाकास्थित इन्टरनेशनल सेन्टर फर क्लाइमेट चेन्ज एण्ड डेभलपमेन्टका निर्देशक सलीमुल हक बंगलादेशले तीव्र गतिमा बढ्दो तापक्रमको नतिजाको सामना गर्न आफूलाई तयार पार्न कदम चाल्नुपर्ने बताउँछन् ।

‘उच्च तापक्रम जलवायु परिवर्तनको एक प्रभाव हो जुन बंगलादेशलाई बानी परेको छैन र यसले यसलाई सामना गर्न तुरुन्त कदम चाल्नुपर्छ,’ उनले भने । -DW