महिलाको परिभाषामा अष्ट्रेलियाको अदालतको ठूलो फैसला

अस्ट्रेलियाको अदालतले तेस्रोलिङ्गी महिलालाई महिला मान्ने कि नमान्ने भन्ने प्रश्नमा ऐतिहासिक फैसला दिएको छ । अष्ट्रेलियाको एक अदालतको फैसलाले महिला अधिकारमा नयाँ बहस सुरु भएको छ । संघीय अदालतले गत शुक्रबार महिला-मात्र सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्म ‘गिगल फर गर्ल्स’ बाट ट्रान्सजेन्डर महिलालाई हटाउनु भेदभाव भएको फैसला सुनाएकाे छ ।

यो निर्णय देशमा लैङ्गिक पहिचान सम्बन्धी मामिलामा कोसेढुङ्गा साबित हुन सक्छ । अदालतले कानुनी रूपमा व्यक्तिको लिङ्ग पुरुष वा महिला मात्र हुन नसक्ने बताएको छ ।

२०२२ मा, न्यू साउथ वेल्स राज्यमा बस्ने रोक्सेन टिकलले एप र यसका संस्थापक सेली ग्रोभरविरुद्ध अवैध लैङ्गिक भेदभावको लागि मुद्दा दायर गरेकी थिइन् । टिकलले ग्रोवरले आफ्नो तस्बिर हेरेपछि आफूलाई ‘पुरुष’ ठानेर आफ्नो खाता बन्द गरेको आरोप लगाएकी छिन् ।

अष्ट्रेलियाको दोस्रो सर्वोच्च अदालत, संघीय अदालतले ‘गिगल फर गर्ल्स’ लाई 10,000 अस्ट्रेलियन डलर (लगभग 5.5 लाख) क्षतिपूर्ति र कानूनी खर्च तिर्न आदेश दिएको छ । तर, टिकलले कम्पनीबाट लिखित माफी मागेको अनुरोधलाई अस्वीकार गरेको थियो । न्यायाधीश रोबर्ट ब्रोमविचले टिकलको प्रत्यक्ष लैङ्गिक भेदभावको दाबी असफल भएको तर अप्रत्यक्ष लैङ्गिक भेदभाव उनको दाबी सफल भएको बताइन् ।

सन् २०१३ मा लैङ्गिक भेदभाव ऐनमा गरिएको परिवर्तनपछि लैङ्गिक भेदभावसम्बन्धी नयाँ नियमका आधारमा दिइएको यो मुद्दा पहिलो फैसला हो ।

रूप हेरेर महिला वा पुरुषलाई हेर्नु अनुचित हो ?

ग्रोवरले अदालतको निर्णयलाई महिला अधिकार विरुद्ध रहेको बताए । ‘दुर्भाग्यवश, हामीले अपेक्षा गरेको निर्णय पायौं । महिला अधिकारको लागि लडाइँ जारी छ,’ उनले सामाजिक सञ्जाल साइट X मा पोस्टमा लेखिन् ।

टिकलले यो निर्णयलाई ‘दुखाउने घाउ’ को रूपमा वर्णन गरे र उनले अनलाइनमा घृणित टिप्पणीहरू र विशेष गरी उसको उपहास गर्ने अभियानको सामना गरेको बताए ।

अस्ट्रेलियाली मिडियाका अनुसार टिकलले अदालतबाहिर भने, ‘हामीजस्ता ट्रान्स र लैङ्गिक विविधता भएका मानिसहरूलाई हाम्रो पहिचानको कारणले गर्दा धेरै घृणा र दुर्व्यवहार गरिन्छ ।’

न्यायाधीशले भने कि प्रमाणहरूले प्रमाणित गरेन कि टिकललाई उनको लिङ्ग पहिचानको कारणले सिधै गिगलबाट बहिष्कृत गरिएको थियो, यद्यपि यो सम्भावना थियो । तर अप्रत्यक्ष भेदभावको मुद्दा सफल भयो किनभने टिकललाई सोशल मिडिया एप प्रयोग गर्नबाट रोकिएको थियो किनभने उनी पर्याप्त महिला देखिनन् ।

लिंग केवल पुरुष वा महिला हुन सक्दैन

न्यायाधीश ब्रोमविच ग्रोभर र गिगलको तर्कसँग असहमत भए कि उनीहरूले कानूनमा लैङ्गिक पहिचान संरक्षणको संवैधानिकतामाथि प्रश्न उठाए ।

गिगल र ग्रोभरको टोलीले यो मुद्दा जैविक सेक्समा मात्र केन्द्रित हुनुपर्ने तर्क गरे । वकिल ब्रिडी नोलनले भनिन्, ‘लिङ्ग भेदभावपूर्ण छ, सधैं थियो र सधैं रहनेछ… जैविक लिंगलाई प्राथमिकता दिनुपर्छ ।’

ग्रोवरले अदालतमा टिकललाई ‘सुश्री’ भनेर सम्बोधन नगर्ने बताइन् र यदि कोही ट्रान्सजेन्डर भए पनि, महिलाको रूपमा बाहिर आए, लिंग पुष्टिको शल्यक्रिया गरायो, महिलाको रूपमा बाँचिरहेको छ, र यदि उनीसँग महिला पहिचान कागजातहरू छन् भने पनि, ग्रोवरले अदालतलाई बताइन् । अझै पनि उसलाई ‘जैविक पुरुषू को रूपमा हेर्नेछ ।

श्रोत : DW