इरान र रुसका रक्षामन्त्री चीनमा

किङदाओ, चीन । मध्यपूर्वमा युद्ध र युरोपमा नेटो राष्ट्रहरूको शिखर सम्मेलनको पृष्ठभूमिमा चीनले बिहीबार इरान र रुसका रक्षामन्त्रीहरूलाई आफ्नो पूर्वी समुद्री किनारको शहर किङदाओमा बैठकका लागि आमन्त्रण गरेको छ ।

बेइजिङले लामो समयदेखि १० सदस्यीय साङ्घाई कोअपरेसन अर्गनाइजेसन (एससिओ) लाई पश्चिमा नेतृत्वको शक्ति समूहको काउन्टरवेटको रूपमा प्रस्तुत गर्न खोजेको छ र राजनीति, सुरक्षा, व्यापार र विज्ञानमा आफ्ना सदस्य देशहरूबीचको सहकार्यलाई बलियो बनाउन जोड दिँदै आएको छ।

इजरायल र इरानबीच १२ दिनसम्म चलेको युद्धविरामका क्रममा सङ्गठनका शीर्ष रक्षा अधिकारीहरूको छिङदाओ बैठक हुन लागेको हो । हेगमा उत्तर एटलान्टिक सन्धि सङ्गठन ९नेटो० का नेताहरूको शिखर सम्मेलन भएको एक दिनपछि यो सम्मेलन हुन लागेको हो । सम्मेलनमा सदस्यहरूले अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पलाई सन्तुष्ट पार्न आफ्नो रक्षा खर्च बढाउन सहमत भएका थिए।

मस्कोसँग बेइजिङको सम्बन्ध पनि चर्चामा छ ।

युक्रेनसँगको रुसको युद्धमा चीनले आफूलाई तटस्थ पक्षका रूपमा चित्रित गरेको छ यद्यपि पश्चिमा सरकारहरूले उसको घनिष्ठ सम्बन्धले मस्कोलाई महत्वपूर्ण आर्थिक र कूटनीतिक सहयोग दिएको बताएका छन् ।

रुसी रक्षामन्त्री आन्द्रेई बेलोसोभले बैठकमा आफ्ना समकक्षीहरूलाई सम्बोधन गर्दै ‘भूराजनीतिक तनाव बढ्दै गएको’ विश्वले देखेको अन्धकारमय चित्र कोरेका थिए।

विश्वको वर्तमान सैन्य र राजनीतिक अवस्था कठिन छ र यसले थप बिग्रने सङ्केत देखाएको छ, रुसी रक्षा मन्त्रालयले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ।

उनका चिनियाँ समकक्षी डोङ जुनले पनि बिहीबार चीनको प्रमुख नौसैनिक अड्डा रहेको छिङदाओमा भएको बैठकलाई ‘उथलपुथल र परिवर्तनबीच’ विश्वको शक्ति सन्तुलनका लागि भएको बैठकका रूपमा चित्रण गरे ।

चीनको सरकारी समाचार संस्था सिन्ह्वाले चिनियाँ रक्षामन्त्री डोङलाई उद्धृत गर्दै भने, साङ्घाई कोअपरेसन अर्गनाइजेसनले स्थिरताको प्रस्तोताको रूपमा आफ्नो भूमिका निर्वाह गर्नु अझ महत्त्वपूर्ण छ।

इरानको समर्थन ?

इजरायल, इरान र संयुक्त राज्य अमेरिकाबीचको हालैको लडाइँबारे पनि किङदाओमा रक्षामन्त्रीहरूबीच छलफल भएको थियो ।

बेइजिङले त्यस द्वन्द्वका बेला आफ्ना घनिष्ठ साझेदार तेहरानलाई कूटनीतिक सहयोगबाहेक अरू केही पनि प्रस्ताव गरेन, जसले यस क्षेत्रमा उसको सीमित लाभ र संयुक्त राज्य अमेरिकासँगको सम्बन्ध बिगार्न अनिच्छुकतालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ ।

सिंगापुरको नानयाङ टेक्नोलोजिकल युनिभर्सिटीका चिनियाँ सेनाका विज्ञ जेम्स चारले एएफपीसँग भने, इरानलाई जनताको समर्थन कर्मका रूपमा नभई शब्दका रूपमा आउनेछ ।

उनले भने, इरानमाथि अमेरिकी आक्रमणको निन्दा गर्नुका साथै बेइजिङले मध्यपूर्वको सुरक्षा मामिलामा सावधानीपूर्वक काम गरिरहने अपेक्षा गर्न सकिन्छ र चीन मध्यपूर्वको सुरक्षा चुनौतीमा तानिन चाहँदैन।

चीनको विदेश नीतिका विशेषज्ञ तथा एक्सेटर युनिभर्सिटीका प्राध्यापक एन्ड्रिया घिसेलीले इरानका रक्षामन्त्रीले चीनसँग हतियार आपूर्तिका विषयमा छलफल गर्ने सम्भावना रहेको तर चीन सहमत हुनेमा मलाई शङ्का छ ।