के एकलव्यको मृत्यु श्रीकृष्णको हातबाट भएको थियो ?

महाभारतको कथामा धेरै अन्तर–कथाहरू छन् र धेरै कथाहरू पनि लोकप्रिय विश्वासमा आधारित छन् । तीमध्ये एक एकलव्यको कथा हो । सबैलाई थाहा छ कि एकलव्यलाई गुरु द्रोणले सिकाएका थिएनन् र पछि उनले दक्षिणाको रूपमा एकलव्यको औंला मागे । किनभने गुरु द्रोणले अर्जुनबाहेक अरु कोही श्रेष्ठ धनुर्धारी होस् भन्ने चाहँदैनथे । दोस्रो, उनले भीष्म पितामहलाई वचन दिएका थिए कि म कौरवका सन्तानबाहेक कसैलाई पढाउने छैन ।

१. औँला काट्दा पनि एकलव्यको धनु विद्यामा कुनै कमी नआएको विश्वास गरिन्छ । महाभारत कालमा एकलव्य आफ्नो विस्तारवादी सोचका कारण जरासन्धमा प्रवेश गरेका थिए । जरासन्धको सेनाको तर्फबाट, उनले मथुरामा आक्रमण गरे र एक पटक यादव सेनाको लगभग विनाश गरे ।

२. यो पनि भनिन्छ कि यादव सेनाको विनाश पछि जब श्रीकृष्णलाई जानकारी पाउँछन्, उनी पनि एकलव्यलाई हेर्न आतुर हुन्छन् ।एकलव्यले आफ्नो दाहिने हातको चार औंलाको सहायताले धनुष र बाण चलाएको देखेर, यो पाण्डवहरू र तिनीहरूको सेनाका लागि खतरनाक साबित हुन सक्छ भन्ने बुझ्छन् ।

त्यसपछि श्रीकृष्ण एकलव्यसँग लड्छन् र यस युद्धमा एकलव्यको मृत्यु हुन्छ । यद्यपि यो पनि भनिन्छ कि एकलव्य युद्धका क्रममा बेपत्ता भएका थिए । अर्थात् उसको पछि कसरी मृत्यु भयो कसैलाई थाहा छैन ।

३. पौराणिक कथा अनुसार, एकलव्य आफ्नो अघिल्लो जन्ममा भगवान् कृष्णका काका थिए । उनी श्रीकृष्णका पिता वासुदेवका भाइ देवश्रवका छोरा थिए ।

एक दिन देवश्रव जंगलमा हराए, जसलाई हिरण्यधनुले खोजे, त्यसैले एकलव्यलाई हिरण्यधनुको पुत्र पनि भनिन्छ । बाल्यकालमा ज्योतिषको आधारमा वनवासी भिलराज निषादराज हिरण्यधनुलाई सुम्पिएका भगवान् कृष्णका पितृव्य (काका)का छोरा एकलव्य पनि थिए ।

४. रुक्मणी हरणको समयमा कृष्णको हातबाट एकलव्यको मृत्यु भएको मानिन्छ । यस क्रममा पिताको रक्षा गर्दा उनको मृत्यु भयो, तर द्रोणसँग बदला लिन श्रीकृष्णले उनलाई पुनः जन्म लिने वरदान दिए ।

५. एकलव्यले श्रीकृष्णको वरदान पछि द्रुपदको छोरा धृष्टद्युम्नको रूपमा जन्म लिए र महाभारतको युद्धमा उसले आफ्नो औंलाको बदलामा द्रोणको शिर काट्यो । द्रुपदकी छोरी द्रौपदी थिइन् जो धृष्टद्युम्नकी बहिनी थिइन् ।